ჩინეთი ბრიტანეთის უნივერსიტეტის აკადემიური თავსიუფლების ხელყოფის ფაქტშია მხილებული

ლონდონში ჩინეთის საელჩომ BBC-ს განუცხადა, რომ „შეფილდ ჰალამის უნივერსიტეტის ჰელენა კენედის ცენტრმა გამოაქვეყნა ყალბი ინფორმაციის შემცველი ანგარიში სინძიანგის შესახებ“. საელჩომ დასძინა, „გამოვლინდა, რომ ამ ანგარიშების ზოგიერთმა ავტორმა დაფინანსება მიიღო აშშ-ის სააგენტოებისგან“. პროფესორი მერფი BBC-სთან აღნიშნავს, რომ დაფინანსება აშშ-ის ჰუმანიტარული მეცნიერებების ეროვნული ფონდისგან (National Endowment for Humanities) მიიღო, რომლის მიზანი იყო ავტობიოგრაფიული ანგარიშის მომზადება იმ ადამიანების შესახებ, რომლებიც იძულებით შრომაში იყვნენ ჩართულნი.

ზეწოლამ 2024 წლიდან აქტიურ ფაზას მიაღწია. 2024 წლის 18 აპრილს „ეროვნული უსაფრთხოების სამსახურის სამი ოფიცერი“ ეწვია შეფილდ ჰალამის ოფისს ჩინეთში. ორი საათის განმავლობაში მიმდინარეობდა Helena Kennedy Centre for International Justice-ის დაკითხვა სამომავლო და მიმდინარე კვლევების შესახებ, ვინაიდან პროფესორი მერფი სწორედ HKC ინსტიტუტის სახელით ამზადებდა კვლევას.

მანამდე 2023 წლის დეკემბერში გამოქვეყნებული იყო ცენტრის კვლევა, რომელიც ამხელდა სინძიანგის რეგიონში ადამიანთა ექსპლუატაციის პრაქტიკას ტანსაცმლის წარმოებისა და მიწოდების პროცესში. ანგარიშში ნახსენები იყო ჰონგ-კონგის კომპანია Smart Shirts Ltd, რომელმაც უნივერსიტეტის წინააღმდეგ ცილისწამებისათვის სარჩელი შეიტანა. ლონდონის უზენაესმა სასამართლომ წინასწარი დადგენილებით გამოიტანა დასკვნა, რომ ანგარიში ნამდვილად შეიცავდა კომპანიისათვის ფინანსურად დამაზიანებელ შინაარს, მაგრამ ინფორმაციის ვალიდურობის საკითხი კითხვის ქვეშ არ დამდგარა.

მნიშვნელოვანია, გავითვალისწინოთ პროფესორი მერფის რეპუტაციაც. საერთაშორისო დონეზე მისი კვლევები დიდი ბრიტანეთის, კანადისა და ავსტრალიის პარლამენტში დიდი რეპუტაციით სარგებლობდა და რეკომენდაციის ფუნქციასაც ასრულებდა პოლიტიკის შემუშავების პროცესში. 2023 წელს მერფი აშშ-ის უსაფრთხოების დეპარტამენტში მუშაობდა (the US Department of Homeland Security), სადაც Uyghur Forced Labour Prevention Act-ის განხორციელებაში მონაწილეობდა. ფაქტობრივად ამ წლებში მერფი მუდამ იძულებითი შრომის პრაქტიკის კვლევით იყო დაკავებული. მისი არყოფნის დროს, Sheffield Hallam-ის უნივერსიტეტმა, 2024 წლის აგვისტოში, მიიღო გადაწყვეტილება იძულებით შრომასთან დაკავშირებული კვლევის შეწყვეტის შესახებ, მიუხედავად იმისა, რომ პროექტი კვლავ ფინანსდებოდა გარე დონორების მიერ. აღნიშნული ფაქტი, მერფის დაბრუნების შემდეგ, გახდა ცნობილი. უნივერსიტეტი გადაწყვეტილების ვალიდაციას უსაფრთხოების სამსახურის ზეწოლით ხსნიდა, რადგან საფრთხე ექმნებოდა თანამშრომელთა უსაფრთხოებას როგორც ბრიტანეთში, ისე ჩინეთში. 

მერფის შეფასებით, უნივერსიტეტმა კომერციულ ინტერესებს მიანიჭა პრიორიტეტი. უნივერსიტეტის წარმომადგენლები უგულვებელყოფენ კომერციულ მოტივს, ვინაიდან 2024-2025 წლებში ჩინეთიდან მხოლოდ 73 სტუდენტი ფიქსირდებოდა. თუმცა, ჩინეთის საელჩოს განცხადებით, 200 000-ზე მეტი ჩინელი სტუდენტი სწავლობდა ბრიტანეთში ამავე პერიოდისათვის.

საკითხს ეხმიანება ჰელენა კენედიც, რომელიც ჩინეთის მხრიდან იძულებითი შრომის პრაქტიკაზე კვლევითი საქმიანობის გამო თავადაც დასანქცირდა. მისი თქმით, ბრიტანეთის უნივერსიტეტები ფინანსურად დამოკიდებული გახდნენ ჩინეთზე, რამაც აკადემიური სფერო კომერციულ ინტერესებს მოარგო, ხოლო ინდივიდის ინტელექტუალური თავისუფლება ხელყო.

ავტორი: მარიამ არაბაშვილი