Civicidea

„სამოქალაქო იდეა“ წარმოგიდგენთ ირაკლი მელაშვილის პოზიციას – მცირე ისტორიულ ექსკურსს, ისრაელში მიმდინარე მოვლენებთან დაკავშირებით.  

 პირველ მსოფლიო ომამდე დღევანდელი ისრაელის ტერიტორია ოსმალეთი იმპერიაში შედიოდა. 1920 წლის სან-რემოს კონფერენციაზე ომში გამარჯვებულმა მოკავშირეებმა დიდ ბრიტანეთს პალესტინის მართვის მანდატი მიანიჭეს, რაც 1922 წელს ერთა ლიგამაც დაადასტურა. მანდატში დაფიქსირდა “ბალფურის დეკლარაციის” დათქმა, პალესტინაში „ებრაელთა კერის“ შექმნასთან დაკავშირებით. ეს დეკლარაცია ბრიტანეთის საგარეო საქმეთა მინისტრმა, არტურ ბალფურმა, 1917 წელს გაუგზავნა ბრიტანელ ებრაელთა საზოგადოების წარმომადგენელს, ლორდ როტშილდს, სადაც ეწერა, რომ ინგლისი მხარს უჭერს პალესტინაში ებრაელი ხალხისათვის „ეროვნული სახლის“ შექმნის იდეას. 1921 წელს უინსტონ ჩერჩილი, ბრიტანეთის კოლონიების მაშინდელი მინისტრი, ჩადის პალესტინაში, ხვდება არაბული და ებრაული მხარის წარმომადგენლებს და აქვეყნებს ე.წ. „პალესტინის თეთრ წიგნს“, რომელსაც ამტკიცებს ბრიტანეთის პარლამენტი. ამ წიგნის თანახმად, ებრაელებს უნდა შეექმნათ თავისი სახელმწიფო პალესტინის ტერიტორიის ნაწილზე, ხოლო არაბებს თავიანთი სახელმწიფო პალესტინის მეორე ნაწილში, ტრანსიორდანიასა და მდინარე იორდანეს დასავლეთ სანაპიროზე.
ამ პერიოდში პალესტინის მიწაზე მოსახლეობის უმრავლესობა არაბია, უმცირესობა, ებრაელები. 30-იან წლებში ებრაელთა გადასახლებამ პალესტინაში მასობრივი ხასიათი მიიღო. ებრაელებს სჯეროდათ, რომ 26 საუკუნის დევნის და წვალების შემდეგ, ისინი საკუთარი სახელმწიფოს შექმნას შეძლებდნენ.
ამ პროცესს მოჰყვა არაბული ნაციონალიზმის ზრდა, შეტაკებები და ამბოხი ინგლისის მმართველობის წინააღმდეგ. ინგლისმა შეცვალა პოლიტიკა. 1939 წელს გამოქვეყნდა ახალი „თეთრი წიგნი“ ბრიტანეთის კოლონიალური მდივნის, მალკოლმ მაკდონალდის მოხსენება პალესტინაში მთავრობის პოლიტიკის შესახებ. პალესტინაში ბრიტანეთის ახალი პოლიტიკის ძირითადი პოსტულატები ასე გამოიყურებოდა:

• პალესტინა არ შეიძლება ეკუთვნოდეს მხოლოდ ებრაელებს, ან მხოლოდ არაბებს.
• წიგნის გამოქვეყნებიდან 10 წლის განმავლობაში პალესტინაში შეიქმნება ებრაელებისა და არაბების ერთიანი ორნაციონალური სახელმწიფო.
• ებრაელთა იმიგრაციის კვოტა მომდევნო ხუთი წლის განმავლობაში იქნება 75000. საიმიგრაციო კვოტების გაზრდა დამოკიდებული იქნება არაბთა თანხმობაზე.
• ებრაელთა მიერ მიწის შესყიდვის შეზღუდვა. არაბული მოსახლეობის ბუნებრივი მატების გამო ებრაელებისთვის აიკრძალა პალესტინის მიწის 95%-ის მიყიდვა.

ამ დოკუმენტის გამოქვეყნებით, დიდმა ბრიტანეთმა არსებითად უარი თქვა „ბალფურის დეკლარაციით“ ებრაელი ხალხის წინაშე ნაკისრი ვალდებულებების შესრულებაზე. მიუხედავად ამისა, არაბული ქვეყნები, პალესტინური პარტიები და მათი ლიდერები, რომლებზეც დიდი გავლენა ჰქონდა იერუსალიმის დიდ მუფტის, მოჰამედ ამინ
ალ – ჰუსეინის, არც ერთობლივი არაბულ-ებრაული სახელმწიფოს შექმნის იდეას დაეთანხმნენ.
მეორე მსოფლიო ომში, ჰოლოკოსტის, ევროპის ბევრ ქვეყანაში ებრაელთა მასობრივი დევნისა და განადგურების პოლიტიკის შედეგად, მსოფლიო პოლიტიკის წინაშე კიდევ უფრო მწვავედ დადგა ებრაული სახელმწიფოს შექმნის იდეა.
1947 წელს ახლადშექმნილმა გაერო-მ შეიმუშავა პალესტინის არაბულ და ებრაულ სახელმწიფოებად დაყოფის ახალი გეგმა. იერუსალიმი და მისი შემოგარენი საერთაშორისო კონტროლის ქვეშ უნდა დარჩენილიყო.
გაერო-ს გეგმა მიიღეს ებრაელმა ლიდერებმა. 1948 წლის 14 მაისს ისრაელმა დამოუკიდებლობა გამოაცხადა. „ჩვენ მოვუწოდებთ ისრაელის სახელმწიფოში მცხოვრები არაბი ხალხის შვილებს, მრავალი თვის წინ ჩვენს წინააღმდეგ გაჩაღებული სისხლიანი აგრესიის დღეებში, შეინარჩუნონ მშვიდობა და მონაწილეობა მიიღონ სახელმწიფოს მშენებლობაში სრული სამოქალაქო თანასწორობის საფუძველზე. მიიღონ სათანადო წარმომადგენლობა მის ყველა დაწესებულებაში, დროებითი და მუდმივი.
ჩვენ ვუწვდით მშვიდობის ხელს და ვთავაზობთ კეთილმეზობლურ ურთიერთობებს ყველა მეზობელ სახელმწიფოსა და მათ ხალხებს. მოვუწოდებთ მათ ითანამშრომლონ ებრაელ ხალხთან, რომელმაც დამოუკიდებლობა მოიპოვა მათ ქვეყანაში. ისრაელის სახელმწიფო მზადაა თავისი წვლილი შეიტანოს მთელი ახლო აღმოსავლეთის განვითარების საერთო საქმეში“ – ასეთი იყო იმდროინდელი ებრაული სახელმწიფოს პოზიცია.
გაერო-ს გეგმა უარყვეს არაბმა ლიდერებმა, რომლებიც ეწინააღმდეგებოდნენ ნებისმიერი ფორმით პალესტინაში ებრაული სახელმწიფოს შექმნას.
არაბთა უმაღლესი კომიტეტის ხელმძღვანელი, ჯამალ ალ-ჰუსეინი – „პალესტინას ცეცხლითა და სისხლით მოერევა, თუ ებრაელები მის ნაწილს მაინც მიიღებენ“. იერუსალიმის მუფთი, ამინ ალ-ჰუსეინი – “წმიდა ომს ვაცხადებ, ძმებო მუსლიმნო! მოკალი ებრაელნი! მოკალი ისინი ყველა“ არაბთა ლიგის გენერალურმა მდივანმა, აზამ ფაშა – „ეს იქნება განადგურების ომი, ელვისებური ხოცვა-ჟლეტა, რომელიც გაახსენდება ისევე, როგორც მონღოლთა ხოცვა-ჟლეტა ან ჯვაროსნული ლაშქრობები“.
ეგვიპტე, სირია, ლიბანი, ტრანსიორდანია, საუდის არაბეთი, ერაყი და იემენი არ დაეთანხმნენ გაერო-ს გადაწყვეტილებას ისრაელის სახელმწიფოს შექმნის შესახებ და დაიწყეს სამხედრო ოპერაციები ებრაული შეიარაღებული ძალებისა და იმ ებრაული დასახლებების წინააღმდეგ, რომლებიც ისრაელის შემადგენლობაში შედიოდნენ. ებრაელებმა მოიგერიეს შვიდი ქვეყნის შეიარაღებული ძალების ერთობლივი შეტევა, ამასთან, თავიანთ სამხედრო კონტროლს დაუქვემდებარეს პალესტინის ტერიტორიის 77%, მათ შორის იერუსალიმის უმეტესი ნაწილი. ამ დროს 800 ათას ებრაელს მოუწიათ გაქცეულიყვნენ არაბული ქვეყნებიდან, ხოლო ნახევარ მილიონიდან 900 ათასამდე არაბმა დატოვა ისრაელის სახელმწიფოს შემადგენლობაში შემავალი ტერიტორიები.
პალესტინის ტერიტორიების დარჩენილი ნაწილი ეგვიპტისა და იორდანიის კონტროლის ქვეშ მოექცა, 1967 წლის მაისში დაძაბულობა სწრაფად იზრდებოდა ერთი მხრივ ისრაელს, მეორე მხრივ, სირიასა და ეგვიპტეს შორის. 14 მაისს ეგვიპტემ გამოაცხადა მობილიზაცია სუეცის არხის ზონაში და მის გარშემო; 19 მაისისთვის გაეროს ჯარები, რომლებიც ყოფდნენ ეგვიპტისა და ისრაელის ძალებს სინაიში, ეგვიპტური მხარის მოთხოვნით გაიყვანეს; 22 მაისს აკაბას ყურეში ისრაელის გემების ბლოკადა დაიწყო; მაისის ბოლოს იორდანია და ერაყი შეუერთდნენ არაბულ სამხედრო კოალიციას.

სინაიდან გაეროს ძალების გაყვანის შემდეგ, კაიროს რადიოთი, „არაბთა ხმა“ ეგვიპტურმა მხარემ განცხადება გააკეთა:
„დღეის მდგომარეობით, აღარ არსებობს საერთაშორისო ძალები, რომლებიც იცავენ ისრაელს. თავშეკავებას აღარ ვიჩენთ. ჩვენ აღარ მივმართავთ გაეროს ისრაელის წინააღმდეგ საჩივრებით. ერთადერთი მეთოდი, რომელსაც ჩვენ გამოვიყენებთ ისრაელის წინააღმდეგ, იქნება ტოტალური ომი, რომელიც გამოიწვევს სიონისტური სახელმწიფოს განადგურებას.“
26 მაისს ეგვიპტის პრეზიდენტმა გამელ აბდელ ნასერმა პროფკავშირების პანარაბული ფედერაციის ლიდერებთან მიმართვისას თქვა, რომ „ეს იქნება ტოტალური ომი და მისი მიზანია ისრაელის განადგურება“.
იმავე დღეებში ნასერმა მოუწოდა არაბულ ქვეყნებს თავს დაესხნენ ისრაელს, “ებრაელები გადაყარონ ზღვაში და გაანადგურონ ისინი, როგორც ერი”.
სირიის თავდაცვის მინისტრი ჰაფეზ ალ-ასადი – „ჩვენი ძალები ახლა სრულად მზად არიან არა მხოლოდ აგრესიის მოსაგერიებლად, არამედ განთავისუფლების პროცესის დასაწყებად, არაბთა მიწაზე სიონისტური ყოფნის განადგურების მიზნით. სირიის არმიას ჩახმახზე თითი აქვს… როგორც სამხედრო, მე დარწმუნებული ვარ, რომ დადგა დრო, რომ შევიდეთ გამანადგურებელ ომში“.
1967 წლის 5 ივნისს დილის 7:45 საათზე დაიწყო ისრაელის საჰაერო ძალების ოპერაცია. რამდენიმე საათში განადგურდა არაბული კოალიციის საჰაერო ძალები, რის შემდეგაც ისრაელმა 6 დღეში დაამარცხა დარჩენილი არაბული ჯარები, მიუხედავად მათი დიდი უპირატესობისა სამხედრო ძალასა და ტექნიკაში. „ექვსდღიანი ომის“ შედეგად ღაზას სექტორი და იორდანეს დასავლეთ სანაპირო მოექცა ისრაელის კონტროლის ქვეშ.
973 წლის 6 ოქტომბერს, ებრაელებისთვის ყველაზე წმინდა დღეს – განკითხვის დღეს (“იომ კიპური”), შუადღის ორ საათზე ისრაელს ეგვიპტისა და სირიის ჯარები დაესხნენ თავს. სანამ ისრაელელები ლოცულობდნენ, არაბული ჯარები სწრაფად მიიწევდნენ წინ ჩრდილოეთ და სამხრეთ ფრონტებზე. უკვე ერთ საათში არაბულმა ავიაციამ სერიოზული დარტყმა მიაყენა ისრაელის პოზიციებს გოლანის სიმაღლეებზე და სინაის ნახევარკუნძულზე.
ისრაელის არმიამ რამდენიმე დღეში არამარტო დაიბრუნა დაკარგული პოზიციები, (მარტო სინაიზე ერთ ბრძოლაში ეგვიპტეს 250 ტანკი გაუნადგურეს) არამედ ქალაქ სუეცთან ფაქტობრივ ალყაში მოაქცია ეგვიპტის არმია, ხოლო სირიაში ისე ღრმად შეიჭრა, რომ მისი არტილერია დამასკოს გარეუბნებს ბომბავდა.
საქმეში ჩაერია სსრკ. 24 ოქტომბერს ისრაელი კრემლმა გააფრთხილა „ეგვიპტისა და სირიის წინააღმდეგ აგრესიული ქმედებების“ შემთხვევაში „ყველაზე მძიმე შედეგების შესახებ“. ამავდროულად, ბრეჟნევმა სასწრაფო დეპეშა გაუგზავნა პრეზიდენტ ნიქსონს, სადაც მან განაცხადა, რომ თუ შეერთებული შტატები პასიური იქნება კრიზისის გადაწყვეტაში, სსრკ-ს მოუწევს „სასწრაფოდ განიხილოს აუცილებელი ცალმხრივი ნაბიჯების გადადგმის შესაძლებლობა“. საბრძოლო მზადყოფნა გამოცხადდა საბჭოთა საჰაერო სადესანტო ჯარების 7 დივიზიისათვის. საპასუხოდ, შეერთებულმა შტატებმა სრულ მზადყოფნაში მიიყვანა თავისი ბირთვული ძალები. საბოლოო ჯამში, მესამე მსოფლიო ომამდე საქმე არ მივიდა. ამ ომის შედეგად, ისრაელმა გარკვეულწილად გააფართოვა ტერიტორიები, რომლებიც ფლობდა გოლანის სიმაღლეებზე და მოიპოვა პოზიციები სუეცის არხის დასავლეთ სანაპიროზე. თუმცა, მის აღმოსავლეთ სანაპიროზე მდებარე ტერიტორიაც ეგვიპტის კონტროლის ქვეშ დარჩა.
1974 წელს გაერომ დაადასტურა პალესტინელი ხალხის განუყოფელი უფლებები თვითგამორკვევის, ეროვნული დამოუკიდებლობის, სუვერენიტეტისა და ლტოლვილების დაბრუნების შესახებ. 1988 წელს გამოცხადდა პალესტინის სახელმწიფო, რომელიც ნაწილობრივ აღიარებულია.
1993 წლის 20 აგვისტოს ოსლოში იცხაკ რაბინმა და პალესტინის გათავისუფლების ორგანიზაციის (პგო) ხელმძღვანელმა იასირ არაფატმა ხელი მოაწერეს შეთანხმების დოკუმენტს. 9 სექტემბერს რაბინმა და არაფატმა გაცვალეს წერილები ურთიერთაღიარების შესახებ.
იასერ არაფატმა გაუგზავნა წერილი ისრაელის პრემიერ მინისტრს იცხაკ რაბინს, რომელშიც პალესტინის განთავისუფლების ორგანიზაცია (პგო) პირველად დათანხმდა შემდეგ პრინციპებზე:
• ისრაელის არსებობის უფლების აღიარება მშვიდობისა და უსაფრთხოების პირობებში;
• გაეროს უშიშროების საბჭოს 242 და 338 რეზოლუციების აღიარება;
• კონფლიქტის მშვიდობიანი გზით მოგვარების ვალდებულება;
• ტერორიზმზე და ძალადობის სხვა ფორმებზე უარის თქმა;
• პასუხისმგებლობის აღება ამ ვალდებულებების შესრულებაზე პგო-ს ყველა ელემენტისა და სტრუქტურის მიერ;
• „პალესტინის ქარტიის“ იმ პუნქტების ბათილად ცნობა, რომელიც უარყოფს ისრაელის არსებობის უფლებას;

1993 წლის 13 სექტემბერს ვაშინგტონში, ისრაელმა და პალესტინის განთავისუფლების ორგანიზაციამ ხელი მოაწერეს პრინციპების ერთობლივ დეკლარაციას.
დეკლარაცია შეიცავდა პალესტინის თვითმმართველობის შესახებ დროებითი შეთანხმების ძირითად პარამეტრებს:
– ღაზას სექტორსა და იერიხოს ანკლავში პალესტინის ავტონომიის დაუყონებლივ შექმნა.
– მისი ადრეული გაფართოება იუდეასა და სამარიის პალესტინელ მოსახლეობაზე.
– პალესტინის მთავრობის შექმნისა და საკანონმდებლო საბჭოს არჩევის შესახებ.

დეკლარაციაში განსაკუთრებული ყურადღება დაეთმო ისრაელსა და პალესტინელებს შორის ეკონომიკური თანამშრომლობის განვითარებას.
შემდეგი შეთანხმებები, რომლებსაც იმ წლებში სხვადასხვა ქვეყნებში მოაწერეს ხელი ისრაელმა და პალესტინამ, ითვალისწინებდნენ:
– ისრაელის ჯარების გაყვანას პალესტინის ავტონომიების ტერიტორიებიდან,
– ისრაელის სამოქალაქო ადმინისტრაციისგან ძალაუფლების გადაცემას პალესტინის ეროვნულ ხელისუფლებაზე,
– პალესტინის ადმინისტრაციის სტრუქტურას და შემადგენლობას, მის იურისდიქციას და საკანონმდებლო უფლებამოსილებებს, მისი პოლიციის კონტიგენტს.
– მომავალი ურთიერთობებს პალესტინის ადმინისტრაციას და ისრაელს შორის.
– პალესტინის ადმინისტრაციისათვის უფლებამოსილებებისა და პასუხისმგებლობების გადაცემის მომზადებას, რომელიც გახდა პრინციპების დეკლარაციის განხორციელების შემდეგი ეტაპი.

პალესტინის ადმინისტრაციას გადაეცა სრული უფლებამოსილებები ხუთ სფეროში: განათლება და კულტურა, სოციალური უზრუნველყოფა, ტურიზმი, ჯანდაცვა და გადასახადები.
ხელი მოეწერა ოქმს შრომით ურთიერთობებზე, ვაჭრობაზე და მრეწველობაზე, გაზზე, საწვავზე, დაზღვევაზე, საფოსტო მომსახურებაზე, სტატისტიკაზე დასოფლის მეურნეობაზე პალესტინის ხელისუფლებაზე პასუხისმგებლობის გადაცემის შესახებ.
პალესტინის თვითმმართველობა გაფართოვდა იუდეასა და სამარიაში;
შეიქმნა ავტონომიის არჩეული ხელისუფლება – პალესტინის საბჭო;
ამ შეთანხმებებს უნდა მიეცა საშუალება პალესტინელებისთვის დამოუკიდებლად ემართათ საკუთარი შიდა საქმეები, მინიმუმამდე დაეყვანათ უთანხმოება ისრაელელებსა და პალესტინელებს შორის, დაეწყოთ მშვიდობიანი თანაარსებობისა და თანამშრომლობის ახალი ეტაპი, რომელიც ეფუძნება საერთო ინტერესებსა და ურთიერთპატივისცემას. ამავდროულად, ამ შეთანხმებებს უნდა დაეცვა ისრაელის ინტერესები როგორც სტრატეგიული უსაფრთხოების, ასევე კონტროლირებად ტერიტორიებზე ისრაელის მოქალაქეების სიცოცხლისა და ქონების დაცვის სფეროში. ეს შეთანხმებები ასახავდა ისრაელსა და პალესტინის გათავისუფლების ორგანიზაციას შორის ურთიერთობების განვითარების კურსს. ბოლო შეთანხმების შვიდი დანართი მოიცავს უსაფრთხოების ზომებს, არჩევნებს, სამოქალაქო საქმეებს, სამართლებრივ საკითხებს, ეკონომიკურ თანამშრომლობას და პალესტინელი პატიმრების გათავისუფლებას.
ამ შეთანხმებებით მდინარე იორდანეს დასავლეთ სანაპიროზე მდებარე პალესტინის ქალაქებს, ღაზას სექტორს, ასევე 450 პალესტინის სოფლის ტერიტორიას საშინაო საქმეებში ჩაურევლობის გარანტია, უფართოესი ავტონომია და თვითმმართველობა მიეცა.
სამწუხაროდ ამ შეთანხმების ტორპედირება თავიდანვე ხდებოდა არაბული სამყაროს ნაწილის მხრიდან. არ წყდებოდა “ჰამასის”, “ისლამური ჯიჰადის”, “პალესტინის განთავისუფლების სახალხო ფრონტისა” და “ფატაჰის” შეიარაღებული ძალების ტერორისტული აქტივობა, პალესტინის ადმინისტრაციის ხელისუფლება ძირითადად უმოქმედო იყო ტერორიზმთან ეფექტური ბრძოლაში, მისი უუნარობისა თუ სურვილის არქონის გამო.

სამწუხაროდ მრავალ არაბულ ორგანიზაციას ისრაელის წინააღმდეგ ტერორისტული ომი აქვს გამოცხადებული. მათ შორის არის „ჰამასი“. 1988 წელს „ჰამასმა“ გამოაქვეყნა თავისი პირველი ქარტია, რომელშიც იყო მოწოდებები ისრაელის განადგურებისა და „ისტორიულ პალესტინაში“ ისლამური სახელმწიფოს შექმნის შესახებ. „ისრაელი არსებობს და იარსებებს მანამ, სანამ ისლამი არ გაანადგურებს მას, როგორც ადრე გაანადგურა სხვები… „ისლამური წინააღმდეგობის მოძრაობა“ თვლის, რომ პალესტინის მიწა არის ისლამური ვაკფი იგივე ვაკუფი (მუსლიმურ ქვეყნებში უძრავი ან მოძრავი ქონება, რომელიც საჩუქრის სახით გადადის უპირატესად მუსლიმ სასულიერო პირთა ხელში), რომელიც მუსლიმებისთვის განწმენდილია განკითხვის დღის დადგომამდე. პალესტინა ისლამური ვაკფის მიწაა, რომელიც განწმენდილია მუსლიმთა თაობებისთვის“,
“ჰამასი” არ ცნობს პალესტინელებსა და ისრაელს შორის 90-იან წლებში მიღწეულ არც ერთ შეთანხმებას. დღესაც არ ცნობს ისრაელის არსებობის უფლებას. მან 2007 წელს ღაზაში გაიმარჯვა პალესტინის ავტონომიაში გამართულ არჩევნებში და აღარ ემორჩილებოდა არათუ ისრაელს, არამედ, თავად პალესტინის ადმინისტრაციას. რამდენიმე დღის წინ ამ ორგანიზაციამ სწორედ ღაზას სექტორიდან მოაწყო ისრაელზე სამხედრო თავდასხმა, რომელსაც ისრაელის მხრიდან უზარმაზარი მსხვერპლი მოჰყვა.

ამ ძალებს ისრაელთან ტერიტორიული პრეტენზიები კი არ აქვთ, არამედ ისინი არ ცნობენ ისრაელის არსებობის უფლებას და ფიზიკური განადგურებით ემუქრებიან მთელ ებრაელ ერს. ეს არ არის ვინმეს მოსაზრება. ესაა ფაქტი, რომელსაც ადასტურებს არაბი რადიკალების ლიდერების და მათი ორგანიზაციების არაერთი საჯარო, ოფიციალური განცხადება და დოკუმენტი. არაბული ქვეყენების უმრავლესობა ისევ არ ცნობს ისრაელის უფლებას არსებობაზე. ისრაელს აღიარებს მხოლოდ ეგვიპტე, იორდანია, არაბეთის გაერთიანებული ემირატები, მაროკო და ბაჰრეინი. რაც არ უნდა კრიტიკულად იყოს განწყობილი ადამიანი ისრაელის მიერ სამხედრო ძალის გამოყენებისას პალესტინელი ბავშვების და მოხუცების დაღუპვის მიმართ, ერთი ფაქტია, არასდროს ისრაელის მთავრობას არ დაუსახავს მიზნად და/ან არ განუცხადებია, რომ მისი ამოცანაა პალესტინელი არაბების გაწყვეტა, ზღვაში გადაყრა, ფიზიკურად განადგურება. დღესაც ისრაელის სახელმწიფოში მშვიდად ცხოვრობენ და მუშაობს ათობით ათასი (თუ მეტი არა) არაბი, რომლებიც ლოიალურად არიან განწყობილი ისრაელის სახელმწიფოს მიმართ. მათ ჰყავთ თავიანთი წარმომადგენელბი ქნესეთში (ისრაელის პარლამენტი) ადგილობრივ თვითმმართველობებში. ისრაელი იბრძვის თავისი სახელმწიფოს არსებობისა და სიცოცხლის უფლებისთვის და არა პალესტინელი ერის გასანადგურებლად.

„არა ილუზორულად, არამედ იმ ინფორმაციაზე დაყრდნობით, რაც ამ დროისთვის მაქვს, ჩვენ მივიღებთ სტატუსს. ერთადერთი, რამაც შეიძლება ეს შეაფერხოს, ისაა, რომ შემდეგი სამი თვის განმავლობაში „ქართულმა ოცნებამ“ ახალი „რუსული კანონის“ მაგვარი რამ შემოგვთავაზოს. ან რაიმე ისეთი სიგიჟე ჩაიდინოს, რაც შეუძლებელს გახდის ჩვენთვის კანდიდატის სტატუსის მოპოვებას“. – თინათინ ხიდაშელის კომენტარი ჟოზეფ ბორელთან შეხვედრის შემდეგ.

https://www.amerikiskhma.com/embed/player/0/7260606.html?type=video

სრული სტატია ?

https://www.amerikiskhma.com/a/josep-borrell-irakli-gharibashvili-eu-membership-georgia/7260660.html?fbclid=IwAR0IOiLscOeb5WdeTDCipxrcnQ0IJMuPZL5vaCCB_9wgajVwEniEqCLB1nI

პირველ რიგში, ცალსახად უნდა აღვნიშნოთ, რომ სამოქალაქო იდეა საზოგადოებრივი ორგანიზაციაა, რომელიც ხელისუფლების ანგარიშვალდებულების, ანტი-კორუფციული მონიტორინგისა და საქართველოში უცხო ქვეყნების გავლენების, მათ შორის ეკონომიკური გავლენების პრევენციის შესახებ მუშაობს. ჩვენი საქმიანობის 6 წლის მანძილზე მონიტორინგისა და კვლევების ერთ-ერთი მთავარი მიმართულება საქართველოში არსებული ჩინური კომპანიები და მათ მიერ შესრულებული ან ვერ შესრულებული საქმიანობაა. შესაბამისად, ბევრი საკითხი, რომელზეც მინისტრი ქარსელაძე საუბრობდა, სწორედ ჩვენი ანგარიშებიდან გაიგო საზოგადოებამ. იმისათვის, რომ არავინ შევიდეს შეცდომაში და საზოგადოებას ჰქონდეს სრული ინფორმაცია, აუცილებლად მიგვაჩნია წინამდებარე განცხადებით შევეხმიანოთ მინისტრის განცხადებებს.

ჩვენ პოლიტიკურ დებატებში არ ვმონაწილეობთ, შესაბამისად დღეს მინისტრ ქარსელაძის განცხადებების მხოლოდ იმ ნაწილს ვეხმიანებით, რომლებიც  სხვადასხვა დროს ჩვენი ორგანიზაციის ანგარიშებში იყო ასახული და ჩვენს კომპეტენციაში შემავალ საკითხებს შეეხება. კერძოდ, ეს გახლავთ საერთაშორისო აუდიტის მოთხოვნა და ქვეყანაში სახელმწიფო კონტრაქტების მინიჭების პროცესში მაღალი ხარისხის პასუხისმგებლობისა და ანგარიშვალდებულების სტანდარტების შექმნა.

აუდიტი:
მინისტრმა ბევრი ისაუბრა მონიტორინგის სისტემაზე, ასევე აუდიტის მექანიზმებზე, რომელსაც „დიდი ოთხეულის“ კომპანია უწევს რიკოთის პროექტს. მიუხედავად იმისა, რომ აღნიშნული განცხადებები მნიშვნელოვანია, მას არაფერი აქვს საერთო ჩვენს მოთხოვნასთან, ვინაიდან ჩვენ უკვე წლებია, არა ფინანსურ, არამედ გარემოსდაცვით საერთაშორისო აუდიტს ვითხოვთ. რადგან იმის მიუხედავად არსებობს თუ არა საფუძვლიანი და დასაბუთებული ბრალდებები კორუფციად საშიში გარიგებების შესახებ, უპირველესი და უმწვავესი საკითხი რიკოთის შემთხვევაში მისი უსაფრთხოებაა.

დღეს საქართველოს წინაშე მდგომი მთავარი გამოწვევა და ამოცანაა სრულიად ერთმნიშვნელოვანი გარანტიების არსებობა, ამ ნამდვილად უპრეცედენტო მასშტაბის პროექტის უსაფრთხოების შესახებ. ყველაფერი სხვა გარკვეულწილად მეორეხარისხოვანია. ასეთი გარანტიების შექმნა კი მხოლოდ დანოუკიდებელი საერთაშორისო გარემოსდაცვითი მონიტორინგის მექანიზმის გამოყენებით არის შესაძლებელი.

მიუხედავად ბატონი ქარსელაძის ნახევარ საათიანი მონოლოგისა, რაც საზოგადოებასთან კომუნიკაციის მცდელობად უნდა შეფასდეს (11 აგვისტოს მედია მონოლოგი თავისთავად უკვე დადებითი მოვლენაა. კაბინეტებში დამალვის ნაცვლად ამგვარი ახსნა-განმარტებების კეთების საჭიროების გაცნობიერება მისასალმებელია), მას არავითარი ვალდებულება ინფორმაციის საჯარობააზე და პროცესის გახსნილობაზე არ აუღია. მართალია ჩვენ მოვისმინეთ, რომ გზების დეპატამენტი 24 საათიან მონიტორინგს ახორციელებსო, მაგრამ ამ მონიტორინგის შედეგებს დღის სინათლე არ უნახავს.

მინისტრის სიტყვების დამაჯერებლობისთვის, და რაც უფრო მნიშვნელოვანია საზოგადოების სიმშვიდისთვის უკიდურესად აუცილებელია ყველა სიტყვის ინფორმაციული და ფაქტობრივი დადასტურება.

მონიტორინგის შედეგები რომელზეც მინისტრი საუბრობს, რეგულარულად უნდა ქვეყნდებოდეს და ექსპერტებისა და დაინტერესებული ადამიანებისთვის ხელმისაწვდომი უნდა იყოს.

სანქციები:
უკიდურესად მანიპულაციური და მდარე ხარისხის პროპაგანდისტული მეთოდების გამოყენებას ჰქონდა ადგილი მინისტრის მხრიდან სანქციების საკითხზე საუბრისას. დავიწყოთ მის მიერ ნათქვამი ნახევარსიმართლით, მან აღნიშნა ტენდერები მაღალი კონკურენციის პირობებში ჩატარდა, რასაც ჩვენც ვადასტურებთ, თუმცა ამ ფონზე კიდევ უფრო გაუგებარი ხდება როგორ იმარჯვებენ ასეთ ტენდერებში ყველაზე უფრო საეჭვო რეპუტაციის მქონე კომპანიები.

რა გვითხრა მინისტრმა?
1. სანქციებით შეზღუდვა არ არის მის მიერ ჩამოთვლილი, სახელშეკრულებო ურთიერთობებისთვის გადამწყვეტი, ბევრი დოკუმენტიდან არც ერთში ვალდებულებად;
2. ჩემებს გადავამოწმებინე და 2023 წლის 10 აგვისტოს მდგომარეობით არც ერთი კომპანია არ არის სანქცირებულიო.

პრობლემა რომელზეც ჩვენ წლებია ვსაუბრობთ დაადასტურა მინისტრმა – საქართველოს ხელისუფლებისთვის, სანქცირების ისტორია არ არის შემაფერხებელი ფაქტორი. უფრო მეტიც, არც შესყიდვების ახალ კანონში, რომელიც პარლამენტმა 2023 წელს მიიღო, საერთაშორისო სანქციების ან საერთაშორისო შავი სიების საკითხი მოხსენიებულიც კი არ არის, არც ერთი კომიტეტისგან არავითარი პასუხი არ მიგვიღია ჩვენს მიერ წარდგენილ ცვლილებებზე, შეთავაზებებსა და საუკეთესო საერთაშორისო პრაქტიკის მაგალითების გაზიარების  აუცილებლობაზე.

სრულიად გაუგებარია რაში სჭირდებოდა მინისტრს 10 აგვისტოს მონაცემების გადამოწმება რიკოთზე სამუშაოებით დაკავებულ ჩინურ კომპანიებთან მიმართებაში, თუ არა მანიპულაცია და საზოგადოების შეცდომაში შეყვანის მცდელობა. სინამდვილეში ჩვენ რაზეც ვსაუბრობთ გახლავთ კომპანიების რეპუტაცია, მანამდე განხორციელებული სამუშაოები და სანქციების/შავი სიების საკითხი კონტრაქტის მინიჭებამდე.

დაინტერესებულ საზოგადოებას წარმოგიდგენთ, ძალიან მოკლედ, ინფორმაციას რიკოთზე მომუშავე ჩინური კომპანიების შესახებ. უფრო მეტი, მათი საგმირო საქმეების შესახებ შეგიძლიათ იხილოთ ჩვენს კვლევებში www.civicidea.ge

1) კომპანია Sinohydro ამ თვალსაზრისით, აბსოლუტური რეკორდსმენია. კომპანია საქართველოში 2013 წლიდან საქმიანობს სხვადასხვა სექტორებსა და სფეროებში: სასარგებლო წიაღისეულის მოპოვებიდან – გზების მშენებლობამდე. შესაბამისად საქართველოს მთავრობისგან მიღებული აქვს მრავლობითი ლიცენზიები და კონტრაქტები.
სწორედ იმ პერიოდში როდესაც საქართველოს მთავრობა კომპანიას კონტრაქტებსა და ლიცენიზიებს აძლევდა (2013-2019 წ) – მსოფლიო ბანკმა კონგოში, მალიში, ყირგიზეთში, ფილიპინებსა და მალაიზიაში, ასევე აფრიკის ქვეყნებში თაღლითური და კორუფციული პრაქტიკის გამო Sinohydro Corporation Limited-ის სანქცირება მოახდინა, ასევე სხვადასხვა საერთაშორისო საფინანსო ინსტიტუტებს შავ სიაში ყავდათ შეყვანილი. კომპანიას საერთაშორისო მედია „კორუფციის ძეგლს“ უწოდებს მალაიზიაში მრავლობითი სკანდალების გამო. 2019 წელს სომხეთში დაპატიმრების ორდერები გაიცა ყალბი კონტრაქტების გაფორმების გამო სინოჰიდროს პროექტზე ტალიმ-გიუმრის გზის მშენებლობისთვის.
შეგახსენებთ ეს ის კომპანიაა, რომლის წინააღმდეგაც საქართველოს მთავრობას რამდენიმეჯერ თავად მოუწია საჯარიმო სანქციების გამოყენება გარემოსთვის მიყენებული ზიანის გამო. თუმცა 2020 წელს 25 დეკემბერს კვლავ გამოჩნდა ახალ ამბებში ინფორმაცია იმის შესახებ, რომ
„საქართველოს მთავრობა ჩინურ კორპორაცია “სინოჰიდროსთან” აღმოსავლეთ-დასავლეთის ჩქაროსნული მაგისტრალის მშენებლობის კიდევ ერთ კონტრაქტს გააფორმებს. ხელშეკრულების ღირებულება 264,992,488 ლარი იქნება და მის ფარგლებში ჩინურმა კორპორაციამ ზემო ოსიაური – ჩუმათელეთის (კმ 7+700 – კმ 14+060) მონაკვეთი უნდა ააშენოს. „

2) China Railway 23 Bureau Group Co., Ltd – კომპანიის საგმირო საქმეებზე მთელი მსოფლიოს მასშტაბით აღარ შევაჩერებთ თქვენს ყურადღებას, აქ მხოლოდ იმაზე შევჩერდებით, რომ 2019 წლის ივნისში მსოფლიო ბანკმა 9 თვიანი აკრძალვა დააწესა ჩინურ კომპანიებზე. კერძოდ, ჩინეთის სახელმწიფო საკუთრებაში არსებული სამშენებლო და საინჟინრო კომპანია და მისი სრულუფლებიანი შვილობილი კომპანიები, China Railway 23 Bureau Group Co., Ltd. (CR23) და China Railway Construction Corporation (International) Limited (CRCC International) აღმოჩნდნენ აკრძალვის რეგულაციის ქვეშ სწორედ საქართველოში განხორციელებული პროექტების გამო.
აკრძალვა დაკავშირებული იყო საქართველოში „აღმოსავლეთ-დასავლეთის ჩქაროსნული ავტომაგისტრალის დერეფნის გაუმჯობესების პროექტის“ ფარგლებში არსებულ გადაცდომებთან.
კომპანია კვლავაც აგრძელებს საქმიანობას საქართველოში.

3) China Road and Bridge Corporation – მსოფლიო ბანკმა სანქციები დაუწესა China Road and Bridge Corporation-ს ფილიპინების ეროვნული გზების გაუმჯობესებისა და მართვის პროგრამასთან (NRIMP 1) დაკავშირებული თაღლითური პრაქტიკის გამო.

4) China State Construction Engineering Corporation – მსოფლიო ბანკმა შპს China State Construction Engineering Corporation შავ სიაში შეიყვანა ფილიპინებში შეთქმულების პრაქტიკასა და კორუფციულ სკანდალში მონაწილეობის გამო, რომელიც ეხებოდა ფილიპინების ეროვნული გზების გაუმჯობესებისა და მართვის პროგრამას. 2020 წ – ტრამპის ადმინისტრაციამ CSCEC კიბერ ჯაშუშობაში დაადანაშაულა, ხოლო აშშ-ში რეგისტრირებულ სუბიექტებს აუკრძალა, გამხდარიყვნენ CSCEC-ის აქციონერები.

5) China Nuclear Industry 23 Construction Co., LTD – 2019 წ – CNI23-ის ძირითადი თანაინვესტორი, China General Nuclear Power Engineering Co., Ltd. (CGN) ამერიკის შეერთებული შტატების კომერციის დეპარტამენტის შავ სიაში მოჰყვა სამხედრო მიზნებისთვის ამერიკული ტექნოლოგიების მოპარვის ბრალდებების გამო.

6) HUNAN ROAD AND BRIDGE CONSTRUCTION GROUP CO LTD – – უხარისხო მშენებლობის გამო, ჩინეთში მდებარე 328 მეტრიანი ტუოჯიანგის (Tuojiang) ხიდი ჩამოინგრა. რის შედეგადაც დაიღუპა 64 ადამიანი, 22 დაშავდა, ხოლო ეკონომიკურმა ზარალმა 39,747 მილიონ იუანს (დაახლოებით 6 მილიონი აშშ დოლარი) მიაღწია.
 ადგილობრივი ხელისუფლების 20 წარმომადგენელსა და HNRB-ის ბორდის წევრებს, ქრთამის აღების, ბოროტმოქმედების, დაუდევრობისა და ორგანიზებული დანაშაულისთვის ჩინეთში 19 წლით თავისუფლების აღკვეთა მიუსაჯეს.
გზების მშენებლობაზე მომუშავე ჩინური კომპანიები არ არის ჩვენი ერთადერთი პრობლემა. უფრო ფართო სურათისთვის აქვე გთავაზობთ მცირე ამონარიდებს ჩვენი ანგარიშებიდან, საქართველოში „მოღვაწე“ სხვა ჩინური კომპანიების შესახებაც, რომლებიც ჩვენი ხელისუფლების კეთიულგანწყობით სარგებლობენ, მაგრამ უკიდურესად მძიმე და პრობლემური საერთაშორისო რეპუტაცია აქვთ.

7) Nuctech Company Limited (ემსახურება სკანერების სისტემით საქართველოს საზღვრებს) – ევროკავშირმა Nuctech Company Ltd. დემპინგში დაადანაშაულა და Nuctech-ის სკანირების სისტემების იმპორტზე ანტიდემპინგური გადასახადი დააწესა.
ამერიკის შეერთებულ შტატებში , სატრანსპორტო უსაფრთხოების ადმინისტრაციამ (TSA) თავდაპირველად Nuctech–ის დანადგარები 2014 წელს აკრძალა და მის საერთაშორისო გამოცდილებაზე დაყრდნობით, საიდუმლო დოკუმენტის სახით კომპანიის გადაცდომების დეტალური მიმოხილვა წარმოადგინა, რასაც სხვადასხვა ქვეყნების მხრიდან მათ მომსახურებაზე შეზღუდვების დაწესება მოჰყვა.
ერთ-ერთი ბოლო იყო ლიეტუვა, რომლის ხელისუფლებამ 2021 წელს ოფიციალურად მიიღო გადაწყვეტილება, ლიეტუვის სამი საერთაშორისო აეროპორტისთვის Nuctech-ის აღჭურვილობის მიწოდების აკრძალვაზე.

8) Motor Sich (ურთიერთობები დამყარდა დღევანდელი პრემიერის თავდაცვის მინისტრობის პერიოდში) – 2021 წ – ამერიკის შეერთებული შტატების სავაჭრო დეპარტამენტის მიერ სანქცირებული კომპანიების ჩამონათვალს დაემატა ჩინური „Skyrizon Aviation Industry Investment Co. Ltd“ (Motor Sich– ის მშობელი კომპანია). პრეზიდენტ ტრამპის საგარეო უსაფრთხოების საკითხებში მრჩეველი ბოლტონი პირდად ჩავიდა უკრაინაში და სჯარო განცხადებები გააკეთა კომპანიის უკრაინულ ბაზარზე შესვლის შემთხვევაში მოსალოდნელი გართულებების შესახებ, რასაც მყისიერად მოჰყვა იმავე 2021 წ,- უკრაინის პრეზიდენტ ვლადიმერ ზელენსკის ბრძანება ჩინეთის „Skyrizon“-ისთვის სანქციების დაწესების შესახებ.
მიუხედავად ამისა, იმავე 2021 წელს მინისტრმა ღარიბაშვილმა მზაობა გამოაცხადა „Motor Sich – თან თანამშრომლობა სამხედრო მრეწველობის განვითარებასა და თავდაცვის ძალების კუთვნილი საფრენი აპარატების მოდერნიზების“ მიზნით და შესაბამისი შეთანხმებებიც გაფორმდა.

9) CEFC China Energy Co– კონგლომერატის ხელმძღვანელი Ye Jianming, ნიუ-იორკში რამდენიმე ბრალდებით დააკავეს. 2018 წელს ის გაუჩინარდა და სახელმწიფო საინვესტიციო კომპანიამ აიღო CEFC უცხოური აქტივები. CEFC საქართველოს სამი პრემიერის აქტებით ფოთის თავისუფალი ინდუსტრიული ზონის 75%-ის მესაკუთრეა. ამ აქტების ნაწილი, მათ შორის ამერიკაში დაპატიმრებების დაწყების შემდეგ არის გამოქვეყნებული პრემიერ გახარიას მიერ პირობების შეუცვლელად და ჩინური კომპანიისთვის ფოთის თავისუფალ ინდუსტრიულ ზონაში საკუთრების შენარჩუნებით.
2020 წ – CEFC ოფიციალურად გაკოტრებულად გამოცხადდა, ის უბრალოდ აღარ არსებობს, ხოლო ყველა პირი, რომელიც ოდესმე მასთან იყო დაკავშირებული (დირექტორი, საბჭოს წევრები, მაღალი რანგის ფინანსური ოფიცრები) ან პატიმრობაშია ან გამქრალია. თუმცა საქართველო ის ქვეყანაა, სადაც მთავრობა ყველა უფლებისა და შესაძლებლობის არსებობის მიუხედავად არ რეაგირებს, ხოლო სასამართლოები არც გაკოტრების  დოკუმენტებს აღიარებენ არც რაიმე სხვა მტკიცებულებას და ურჩად ტოვებენ ქონებას CEFC -ის საკუთრებაში. არ გაგიკვირდებათ ალბათ თუ გაიგებთ რომ ამის მიზეზი უკიდურესად ტრივიალურია.
ფოთის თავისუფალ ინდუსტრიულ ზონას მართავს კომპანია რომლის ინტერესებიც, დოკუმენტურად დადასტურებულად, ივანე ჩხარტიშვილსა და ბიძინა ივანიშვილს უკავშირდება.

12 აგვისტო, 2023, თბილისი

7 აგვისტოს სამოქალაქო იდეამ უმასპინძლა ონლაინ შეხვედრას „ეშმაკი დეტალებშია – დისკუსია საქართველო – ჩინეთის სტრატეგიული პარტნიორობის საკითხზე,“ სადაც საერთაშორისო ექსპერტებმა საქართველოს მიერ ჩინეთთან გაფორმებული სტრატეგიული თანამშრომლობის შეთანხმებასთან დაკავშირებულ რისკებზე იმსჯელეს.

შეხვედრის მომხსენებლები იყვნენ:

გლენ ტიფერტი – ჰუვერის ინსტიტუტის მკვლევარი, ჩინეთის გლობალური ბასრი ძალა პროექტის თანათავმდჯომარე;
მარტინ ჰალა – სინოპსის-ის დამფუძნებელი და დირექტორი;
ლაურა ჰარტი -სეიფგარდ დიფენდერის კამპანიის დირექტორი;
მარიეკე ოლბერგი– გერმანიის მარშალის ცენტრის აზიის პროგრამის უფროსი მკვლევარი;
მოდერატორი თინათინ ხიდაშელი – სამოქალაქო იდეას თავმჯდომარე.

როგორც ცნობილია, საქართველოს მიერ ჩინეთთან ხელმოწერილი დოკუმენტი, პოლიტიკის, ეკონომიკის, ხალხთაშორის-კულტურული ურთიერთობების და საერთაშორისო სფერობში თანამშრომლობის გაღრმავებას ითვალისწინებს. შესაბამისად, დისკუსიის მიზანს ჩინეთ-საქართველოს თანამშრომლობის არსის, მისი პერსპექტივებისა და რისკების გარკვევა წარმოადგენდა.
ქვემოთ გთავაზობთ შეხვედრაში მონაწილე ექსპერტების მიერ გამოთქმული მოსაზრებების  შეჯამებასა და ძირითად დასკვნებს:

ამგვარი სტრატეგიული თანამშრომლობის ძირითადი მიზანი, წესებზე დაფუძნებულ გლობალურ პოლიტიკაში, ჩინეთისთვის დაუსჯელი ოპერირების შესაძლებლობების შექმნაა. მცირე სახელმწიფოები, რომლებიც გაეროს სისტემაში ხმის უფლებით სარგებლობენ, ჩინეთთან სტრატეგიული პარტნიორობით ამ უფლებას კარგავენ და  მისი პოზიციების ავტომატური გამხმოვანებლები ხდებიან, სანაცვლოდ იმავეს ვერ იღებენ. ჩინეთი დიდი ხანია ცდილობს დასავლური საერთაშორისო წესრიგის ალტერნატივა შექმნას. ამისთვის ის იყენებს ისეთ ინიციატივებს, როგორიცაა:

• ერთი სარტყელი ერთი გზა 2013 წლიდან

• გლობალური განვითარების ინიციატივა 2021 წლიდან

• გლობალური უსაფრთხოების ინიციატივა 2022 წლიდან

• გლობალური ცივილიზაციის ინიციატივა 2023 წლიდან

აღსანიშნავია, რომ ამ ინიციატივების ღია მხარდაჭერა, რომლებიც (როგორც წესი) ასახულია სტრატეგიული პარტნიორობის შესახებ დოკუმენტებში და მათ შორის დევს საქართველოსთან გაფორმებულ შეთანხმებაშიც, ჩინეთს საშუალებას აძლევს მოახდინოს იმის დემონსტრირება, რომ მსოფლიოში სულ უფრო იზრდება უკმაყოფილება არსებული საერთაშორისო წესრიგის მიმართ და იზრდება იმ სახელმწიფოების რიცხვი, რომლებიც ხელს აწერენ ანტი ჰეგემონურ განწყობებსა და მიესალმებიან მულტიპოლარიზმს.

მიუხედავად იმისა, რომ პარტნიორობის გაფორმების საწყის ეტაპზე, მასში იშვიათად ჩანს კონკრეტული შინაარსი, ჩინეთი თანდათანობით ზრდის მოთხოვნებსა და წნეხს უმცროსი პარტნიორების მიმართ. საქართველოს შემთხვევაშიც, ამ ეტაპზე, არ არის განსაზღვრული სპეციფიკური მოქმედებათა კურსი, რომელსაც ჩინეთი ჩვენგან მოელის, მათ შორის ქვეყნის საგარეო პოლიტიკურ არჩევანთან დაკავშირებითაც. თუმცა, არსებობს რისკები, რომ ჩინეთი გაზრდის პოლიტიკურ წნეხს, რათა აიძულოს საქართველო ნატოს თუ რომელიმე სხვა დასავლური ინსტიტუტის წინააღმდეგ მოქმედებები. შესაბამისად, შეთანხმების ხელმოწერით, საქართველო თმობს ძალიან ბევრს, იღებს ჩინეთისთვის საკვანძო ყველა გლობალურ ინიციატივაში მონაწილეობის ვალდებულებას და სანაცვლოდ იღებს, პრაქტიკულად არაფერს.

გლობალური საერთაშორისო წესრიგის წინააღმდეგ კოორდინირებული მოქმედებების უზრუნველყოფის გარდა, არსებობს კონკრეტულ სახელმწიფოებთან დაკავშირებული ინტერესები. საქართველოს შემთხვევაში, ეს არის ღრმაწყლოვანი პორტები (ანაკლია და ფოთი); ქვეყნის, როგორც უსაფრთხო სავაჭრო ალტერნატივის როლი, რომელიც გვერდს უვლის რუსეთს; ჩინური კომპანიების მსუყე კონტაქტები ინფრასტრუქტურის სფეროში და სხვა. ხსენებულ სფეროებში ჩინეთის უკვე არსებული გავლენების ფონზე, სტრატეგიული პარტნიორობის შეთანხმების გაფორმება, საქართველოს ჩინეთზე ეკონომიკურ დამოკიდებულებას გამოიწვევს. ეს ყოველივე განსაკუთრებით საშიშია იმ ფონზე, როდესაც არ არსებობს მსგავსი ეკონომიკური ბერკეტებისგან გათავისუფლების საერთაშორისო ლეგალური მექანიზმები. საქართველოს მიერ ჩინეთთან სტრატეგიული პარტნიორობის შეთანხმების კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორი ჩინეთ-რუსეთის ურთიერთობებია. ორივე ეს ქვეყანა ესწრაფვის ლიბერალური მსოფლიო წესრიგის რევიზიას. მიუხედავად, იმისა რომ მათ შორის რჩება მნიშვნელოვანი განსხვავებები, დასავლეთის წინააღმდეგ ისინი კოორდინირებულად მოქმედებენ, რაც კარგად ჩანს უკრაინაში მიმდინარე ომში, ჩინეთის გაცხადებული „ნეიტრალიტეტის“ მიუხედავად.

ამ თვალსაზრისით საინტერესოა, მაგალითად, გლობალური უსაფრთხოების ინიციატივაში ჩინეთის მიერ გაჟღერებული ისეთი თეზისი, როგორიცაა „განუყოფელი უსაფრთხოება.“ ეს ცნება საბჭოთა კავშირში და წარმოიშვა გულისხმობს, რომ ერთი სახელმწიფოს მიერ მეორის სუვერენიტეტის დარღვევა შეიძლება გამართლდეს მაშინ, თუ დამრღვევის სახელმწიფოს სტრატეგიული ინტერესები საფრთხის ქვეშ დადგება. შესაბამისად, „განუყოფელი უსაფრთხოების“კონცეფცია რუსეთის მხრიდან უკრაინაში არაპროვოცირებული შეჭრის ლეგიტიმაციის ჩინურ ვარიანტს წარმოადგენ.

შეიძლება ითქვას, რომ  ჩინეთ-საქართველოს სტრატეგიული პარტნიორობა მიმართულია საქართველოს პოტენციალის – გახდეს ნატოსა და ევროკავშირში წევრი ერთადერთი კავკასიური ქვეყანა წინააღმდეგ. საქართველო შუაში დგას როგორც გეოგრაფიულად (მნიშვნელოვან როლს თამაშობს შუა დერეფნის ინიციატივაში), ასევე გეოპოლიტიკურად (მიისწრაფვის გაწევრიანდეს დასავლურ ალიანსებში, ევროკავშირსა და ნატოში). ამდენად, იმ დროს როცა რუსეთსა და ჩინეთს შორის ძალთა ბალანსი იცვლება დასავლური სანქციებისა და უკრაინაში ომის ფონზე  დასუსტებული რუსეთის გამო, ჩინეთმა,  შესაძლოა უფრო მტკიცე პოლიტიკა გაატაროს სამხრეთ კავკასიასა და ცენტრალურ აზიაში. ამიტომ, ჩინეთი შეეცდება საქართველო ჩამოაშოროს დასავლურ ტრაექტორიას და დააახლოოს იგი საკუთარ ორბიტასთან.

საქართველო-ჩინეთის პარტნიორობის შეთანხმება ძალიან ჰგავს ცენტრალურ და აღმოსავლეთ ევროპაში არსებულ ვითარებას და ისეთ ინიციატივას, როგორიცაა მაგალითად 16+1. მაშინ, ბევრ ევროპულ სახელმწიფოს სურდა გაეძლიერებინა პოლიტიკური და ეკონომიკური პარტნიორობა ჩინეთთან ხელს აწერდა შეთანხმებებს ჩინეთთან პრაქტიკულად ისე რომ არ იცოდა მათი გრძელვადიანი შედეგი. შესაბამისად, გასაკვირი არ არის, რომ ამ  შეთანხმებების დიდი ნაწილი არ განხორციელებულა, ან უარყოფითი შედეგები მოჰყვა.

სწრაფად ცვალებად გეოპოლიტიკურ ვითარებაში, განსაკუთრებით უკრაინაში მიმდინარე ომის დაწყების შემდეგ აღმოსავლეთისა და დასავლეთის სცენარით პარალელურად თამაში შეუძლებელი ხდება, რაც კარგად გაიაზრეს ცენტრალური და აღმოსავლეთ ევროპის სახელმწიფოებმა, თუმცა საქართველოსთვის მათ შეცდომები, გაკვეთილი არ აღმოჩნდა.

დასავლური მიდგომების გადააზრების კარგი მაგალითია იტალია, რომელიც  2019 წლიდან არის „ერთი სარტყელი ერთი გზა პროექტის ნაწილი,“ რამაც იტალიას სარგებელი არ მოუტანა, სამაგიეროდ შეარყია მისი როგორც სანდო პარტნიორის სტატუსი G7-ში, ევროკავშირსა და ნატოში. ამ ფონზე გასაკვირი არ არის, რომ იტალია პროექტიდან გასვლას ცდილობს, თუმცა არსებული შეთანხმება არ ითვალისწინებს ანულირების მექანიზმებს და ამიტომ პროექტის დატოვების შემთხვევაში, ქვეყანას მნიშვნელოვანი საფასურის გადახდა მოუწევს.

იაზრებს თუ არა ზემოჩამოთვლილ რისკებს საქართველოს ხელისუფლება, რა მოტივი ამოძრავებთ მას? არადემოკრატიული მთავრობები, განსაკუთრებული ცდუნებით უყურებენ ჩინურ ინვესტიციებს. ვინაიდან, მათ შეუძლიათ ააშენონ პორტები, გზატკეცილები და განახორციელონ სხვადასხვა მსხვილი ინფრასტრუქტურული პროექტები და შესაბამისად მოსახლეობას გარკვეული სერვისი მიაწოდონ, რომლის ელექტორალურ ხმებში კონვერტირებას ხელისუფლება შეეცდება. ამასთან, გაუმჭვირვალე ჩინური კაპიტალი, კორუფციული გარიგებებისთვის ნოყიერ ნიადაგს წარმოადგენს, რითაც პირადი მიზნების სახელმწიფოს ინტერესებზე მაღლა დამყენებელი ადგილობრივი ჩინოვნიკები სარგებლობენ.

ანგარიში წარმოადგენს სამოქალაქო იდეას შარშანდელი კვლევითი ნაშრომის “ჩინეთის ორმაგი თამაში რუსეთ-უკრაინის ომში” განახლებულ ვერ სიას, რომელიც მიმოიხილავდა რუსეთ უკრაინის ომის დაწყებიდან ოთხი თვის განმავლობაში გამოვლენილ ჩინეთის ტაქტიკურ და სტრატეგიულ ნარატივებს. ის ასევე ეხება პეკინსა და მოსკოვს შორის განვითარებულ ურთიერთობათა დინამიკას სხვადასხვა სფეროში, მათ შორის საერთაშორისო პლატფორმებზე, ეკონომიკაში, პოლიტიკაში, სამხედრო თანამშრომლობასა და დეზინფორმაციულ კამპანიებში. აღსანიშნავია, რომ მშვიდობისკენ მიმართული ჟესტების ენის მიუხედავად, ჩინეთის ქმედებები და განცხადებები მიუთითებს მის კომპლექსურ პოზიციონირებაზე, რომელშიც ის აბალანსებს ურთიერთობებს როგორც რუსეთთან, ისე – დასავლეთთან. აქედან გამომდინარე, ჩვენი კვლევის მთავარი მიზანია, გამოავლინოს ჩინეთის ჭეშმარიტი ზრახვები და კომპლექსური თამაში უკრაინაში რუსეთის ფედერაციის სრულმასშტაბიან შეჭრასთან დაკავშირებით.

მეტი ინფორმაციისთვის იხილეთ სრული ანგარიში ?

სამოქალაქო იდეა გთავაზობთ 2023 წლის 31 ივლისს ჩინეთ-საქართველოს შორის გაფორმებული სტრატეგიული პარტნიორობის დოკუმენტის ანალიზს.

საქართველოს პრემიერ-მინისტრის ირაკლი ღარიბაშვილის ჩინეთის სახალხო რესპუბლიკაში ვიზიტის შემდეგ საქართველოს და ჩინეთის ორმხრივი ურთიერთობები სტრატეგიულ პარტნიორობაში გადაიზარდა. 31 ივლისს საქართველოს მთავრობის ოფიციალურ ვებგვერდზე გამოქვეყნებული დოკუმენტის მიხედვით , მხარეები ვალდებულებას იღებენ, გააფართოვონ თანამშრომლობა და გააღრმავონ ურთიერთობები საერთაშორისო საკითხებში, ერთობლივად უზრუნველყონ რეგიონული და გლობალური მშვიდობა, სტაბილურობა და განვითარება. დოკუმენტში გაწერილი დებულებებისა და პრინციპების სისრულეში მოყვანამ შესაძლოა, გამოიწვიოს საქართველოს სტრატეგიული დამოკიდებულება ჩინეთის სახალხო რესპუბლიკაზე, შესაბამისი შედეგებით ქვეყნის საგარეო-პოლიტიკური ორიენტაციისა და საერთაშორისო ურთიერთობებისთვის. საგულისხმოა, რომ ეს ყველაფერი ხდება ევროატლანტიკური ინტეგრაციის დაჩქარებისთვის, სასწრაფო და აუცილებელი გადაწყვეტილებების მიღების პროცესში მკვეთრი შეფერხებისა და ანტიდასავლური რიტორიკის ყოველდღიური ზრდის ფონზე.

სამოქალაქო იდეას სრული ანალიზი იხილეთ ?

საზაფხულო სკოლის მთავარი ამოცანა, საქართველოს მოქალაქეების (მიუხედავად ადამიანების ეთნიკური და რელიგიური კუთვნილებისა) ერთიან სამოქალაქო ერად ფორმირების ხელშეწყობაა. სწორედ ამ მიზნით, 6 დღის განმავლობაში, თქვენთან ერთად, შევეცდებით ვიმსჯელოთ მრავალფეროვან საკითხებზე: ევროკავშირის ადამიანის უფლებების დაცვის მექანიზმებზე, მის პოლიტიკაზე უმცირესობების უფლებრივი მდგომარეობის გასაძლიერებლად, საქართველოში ეთნიკური და რელიგიური უმცირესობების ინტეგრაციის საკითხებზე, სტრატეგიულ კომუნიკაციებზე, განვიხილოთ თუ როგორ და რა ფორმით მუშაობს/ვრცელდება დეზინფორმაცია საქართველოს რეგიონებში, როგორი უნდა იყოს უმცირესობების ინტერესების დაცვაზე მორგებული ქვეყნის საგანმანათლებლო პოლიტიკა, რა პრაქტიკა აქვს განვითარებული ქართულ სასამართლოს ამ კუთხით და ა.შ.

ჩვენი მთავარი მიზანია, თქვენთან ერთად, განვიხილოთ ქვეყანაში არსებული ყველა გამოწვევა და ერთად ვიპოვნოთ მათი გადაჭრის გზები, პასუხები სხვადასხვა კითხვაზე. ვისაუბროთ საქართველოში მოღვაწე იმ ეთნიკური და რელიგიური უმცირესობების წარმომადგენლებზე, რომლებმაც მნიშვნელოვანი წვლილი შეიტანეს ქართული ლიტერატურის, კულტურისა და ისტორიის განვითარებაში და იმსახურებენ დაფასებას.

საქართველოს მსგავსი მრავალეთნიკური და მულტირელიგიური ქვეყნისთვის უკიდურესად მნიშვნელოვანია, რომ არა მხოლოდ უმცირესობის წარმომადგენლებმა იგრძნონ თავი ერთიანი სახელმწიფოს ნაწილად, არამედ, უმრავლესობის წარმომადგენლებსაც სრულად ჰქონდეთ გაცნობიერებული ქვეყნის განვითარებაში, ყველა ეთნიკური თუ რელიგიური ჯგუფის წარმომადგენლის წვლილი და დამსახურება. არსებითად არასწორი და ყოველგვარ საფუძველს მოკლებულია სწორედ იმ ღრმად ფესვგადგმული ნარატივის არსებობა, რომლის მიხედვითაც, საქართველო მხოლოდ ეთნიკურად ქართველების „შექმნილი“ ქვეყანაა. ამგვარი მიდგომა, სხვა პრობლემებთან ერთად, რომლებიც უკვე სახელმწიფოს პოლიტიკაში გამოიხატება, იწვევს ეთნიკური ჯგუფების ერთმანეთისგან დაშორებას და იზოლაციას.

სწორედ ამ თემებზე ვიმსჯელებთ საზაფხულო სკოლაში და თქვენთან ერთად, თავისუფალ და საინტერესო გარემოში, სასიამოვნოდ გავატარებთ ზაფხულის ცხელ დღეებს.

საზაფხულო სკოლის დღის წესრიგი და ბიოგრაფიები ?

“განსხვავებით, გასული წლის მადრიდის სამიტისგან, როცა ის სამიტი ცხადდებოდა ისტორიულად, ახლა, ნამდვილად იყო ისტორიული სამიტი. ჩვენ ვნახეთ, (შვედეთის გაწევრიანებაზე) საბოლოო თანხმობა თურქეთისგან, იყო მომენტები, ამ ერთი წლის განმავლობაში, რომ ეს რთულად მისაღწევი ჩანდა.

ბუნებრივია, ძალიან მნიშვნელოვანი იყო გადაწყვეტილება, რომელიც უკრაინასთან მიმართებით იყო მიღებული, რომ მაპ-ი აღარ არის მოთხოვნილი, როგორც ნაბიჯი, უკრაინის ნატოში გაწევრიანებისთვის. ეს დაჩქარებული პროცესი, თავისთავად, შესაძლებლობას ქმნის, რომ პირდაპირი მოხდეს უკრაინის გაწევრიანება, რაიმე პაუზის გარეშე, რაც რუსეთს საკუთარი აგრესიული მოქმედებების კიდევ უფრო გააქტიურების საშუალებას მისცემდა.

სამწუხაროდ, ეს სამიტი ვერ აღმოჩნდა ისტორიული ჩვენთვის, საქართველოსთვის. რაც სრულიად შესაძლებელი იქნებოდა, საქართველოს ხელისუფლების შესაბამისი ადექვატური მოქმედების პირობებში.“ – თინათინ ხიდაშელი.

სრული სტატია

https://www.amerikiskhma.com/a/georgia-s-former-defence-minister-tina-khidasheli-summarizes-nato-summit/7181087.html

სამოქალაქო იდეასა და EESPN (Eastern European Social Policy Network) თანამშრომლობის ფარგლებში, ქვეყნის მიმდინარე სოციალური კეთილდღეობის პოლიტიკის გაზიარების მიზნით, წარმოგიდგენთ, სამოქალაქო იდეას სტაჟიორის, დეა ბაკაშვილის ბლოგს, ჭიათურელი მაღაროელების პროტესტის შესახებ.

სტატიაში განხილულია ჭიათურის, როგორც ამიერკავკასიაში მანგანუმის მოპოვებისა და გადამუშავების ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი ცენტრის, დანიშნულება საქართველოს ეკონომიკისთვის. ასევე, ის ძირითადი მოთხოვნები, რომლებიც უკავშირდება მაღაროელების სოციალური და შრომითი უფლებების დაცვას. პროტესტის მიმდინარეობისას განვითარებული მოვლენებისა და მიღწეული შეთანხმების ეფექტურობის შეფასებას.

შეგახსენებთ, რომ შეთანხმება ჯორჯიან მანგანეზსა (Georgian Manganese) და ჭიათურელ მაღაროელებს შორის, მოიცავს სამთვიანი სამუშაო ჯგუფის შექმნას კრიზისების მართვის გეგმის შესამუშავებლად. შესაბამისად, პროცესი ჯერ კიდევ გრძელდება და აუცილებელია ჩვენი აქტიური ჩართულობა.

სრული სტატია ?

Georgian Miners are on strike – AGAIN