Civicidea

დეოკუპაციის ერთიანი ეროვნული სტრატეგია, როგორც ქართული სახელმწიფოს გამაერთიანებელი ინსტრუმენტი

თინათინ ხიდაშელი

მეორე მსოფლიო ომიდან კიბერომამდე – როგორ მოვიგოთ საინფორმაციო ომი?

თინათინ ხიდაშელი

ჰიბრიდული ომის პირველი სახელმძღვანელო სტუდენტების და ყველა დაინტერესებული ადამიანისთვის.

ჩვენი ერთწლიანი შრომის შედეგი!

ყველა დაინტერსებულ პირს წიგნის შეძენა შეუძლია: http://bit.ly/38I2cV0

---

ავტორი

აშკარაა, რომ 2000-იანი წლებიდან დღემდე „სტრატეგიულიკომუნიკაცია“ (სტრატკომი), როგორც ინფორმაციის მენეჯმენტის ახალი დისციპლინა, დღემდე აქტიურად იბრძვის თვითგამორკვევისთვის და თავის მონათესავე, უკვე დამკვიდრებულ სპეციალობებთან თუ პროფესიებთან(საინფორმაციო-ფსიქოლოგიური ოპერაციები, საზოგადოებასთან ურთიერთობა, მარკეტინგი, ინტეგრირებული მარკეტინგული კომუნიკაციები, კორპორატიული კომუნიკაციები, ორგანიზაციული კომუნიკაციები და სხვა) არც თუ სახარბიელო ურთიერთობებში იმყოფება.

სრული ტექსტი

„კონფლიქტის საფასური: ქართულ-სამხრეთოსური კონტექსტი“  წარმოადგენს სტატიების კრებულს, რომელშიც შესულია ქართველი, ოსი და საერთაშორისო ექსპერტების მრავალფეროვანი და ზოგჯერ წინააღმდეგობრივი თვალსაზრისი კონფლიქტის საფასურის შესახებ. პუბლიკაცია მომზადდა ჯორჯ მეისონის უნივერსიტეტისა და კონფლიქტების ტრანსფორმაცის ალიანსის (აშშ) მიერ დიდი ბრიტანეთის კონფლიქტების აღმოფხვრის, სტაბილურობისა და უსაფრთხოების ხელშეწყობის ფონდისა და აშშ განვითარების სააგენტოს ფინანსური მხარდაჭერით.

• გამოცემის წელი: 2016
• გამომცემლობა: ჯორჯ მეისონის უნივერსიტეტი, აშშ

გადმოწერა

2008 წლის აგვისტოს ომის ათი წლის თავზე საქართველო კიდევ უფრო დაშორდა აფხაზეთსა და ოსეთს, რუსეთი – საქართველოს, აფხაზეთი –  დამოუკიდებლობას. ალბათ სამხრეთ ოსეთი ერთადერთია, რომელიც საკუთარ ნაიცონალურ პროექტს – გახდეს რუსეთის ფედერაციის ნაწილი, უფრო მიუახლოვდა, ვიდრე დაშორდა. ამასთანავე, 2008 წელმა და თანმდევმა საშინაო და საგარეო პოლიტიკურმა მოვლენებმა, ერთი სიახლე ნამდვილად მოიტანა – კერძოდ, მხარეებმა საბოლოოდ გააცნობიერეს, რომ კონფლიქტი განგრძობით ხასიათს ატარებს და სტატუს-კვოს კიდევ ერთხელ შესაცვლელად არავინაა მზად.

ნაციონალები, ოცნება და “პაატა”- ანუ რატომ არ იცვლებიან ქართველები?!

საქართველოს გაცხადებული მიზანი იყო და რჩება ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენა; თუმცა, 2008 წლის შემდგომ, საკითხის „ქართულად“ გადაჭრის პერსპექტივა ფრიად ბუნდოვანი გახდა. ომის შემდგომ, სამხრეთ კავკასიაში, ხოლო მოგვიანებითმთიანად პოსტ-საბჭოთა სივრცეში(უკრაინაში რუსეთის შეჭრის ფონზე),   ძალთა ბალანსი, რუსეთის სასარგებლოდ შეიცვალა. ქართულ-ოსური და ქართულ-აფხაზური ურთიერთობების „მოგვარების“ სამხედრო ვარიანტი, ქართველებმა თაროზე შემოდეს; დარჩა ერთადერთი გზა – მშვიდობის მოგება, ანუ საკუთარი ეკონომიკურ-სოციალური მდგომარეობის გაძლიერება და გრძელვადიან პერსპექტივაში, ხელსაყრელი საერთაშორისო გარემოს პირობებში, რაიმე იმგვარის შეთავაზება აფხაზებისა და ოსებისთვის, რაზეც უარის თქმა ფრიად გაჭირდებოდა.

ვერ ვიტყვით, რომ  ქართული პოლიტიკური ელიტისა და საზოგადოებისთვის, ეს გზა სრულიად ახალი იყო – 2008 წლამდეც, თბილისს კონფლიქტის დარეგულირების არაერთი სამშვიდობო ინიციატივა ჰქონდა; სამწუხაროდ მოუთმენლობა, რომელიც ყველა საქმის უპირველესი მტერია, ხოლო კონფლიქტებში დამღუპველი – ქართველთა ინიციატივების განუყრელი თანმდევი იყო.

საქართველოს მესამე პრეზიდენტის, მიხეილ სააკაშვილის ხელისუფლებამ, ომიდან სულ რამოდენიმე კვირის თავზე, ჩვეული შეუპოვრობით იმუშავა და მალევე, კანონმდებლობისა (კანონი ოკუპირებული ტერიტორიების შესახებ) და მოგვიანებით, პოლიტიკის დოკუმენტების შეიმუშავა. . მრავალი საინტერესო იდეისა და შესაძლებლობის მიუხედავად, რომელთაც საქართველოს ხელისუფლება სთავაზობდა  აფხაზეთისა და სამხრეთ ოსეთში მცხოვრებ მოსახლეობას, სტრატეგიამ ვერ, ან მხოლოდ ნაწილობრივ იმუშავა; რაც ბუნებრივი და გასაგებიც იყო – გარდა იმისა, რომ ქართული ტექსტების ტერმინოლოგია (ოკუპაციის მუდმივი რეფერირება და სხვა), როგორც სოხუმისთვის, ასევე ცხინვალისთვის მიუღებელი იყო, მხარეებს აკლდათ მთავარი – ერთურთის ნდობა.

შესაბამისად, 2012 წლის საპარლამენტო არჩევნებში გამარჯვებულ „ქართულ ოცნებას“, ფრიად რთული მემკვიდრეობა ერგო. გარკვეული ოპტიმიზმი, პაატა ზაქარეიშვილის რეინტეგრაციის მინისტრად დანიშვნამ გააჩინა (მოგვიანებით სამინისტროს სახელი გადაერქვა). იგი, კონფლიქტების თემატიკაზე, სამოქალაქო სექტორიდან მრავალი წელი მუშაობდა და გამოირჩეოდა თავისი გამბედავი, ლიბერალური ინიციატივებით. პაატა ზაქარეიშვილისა  და როგორც ჩანს, მაშინდელი მმართველი გუნდის, ხედვა შემდეგ დაშვებას ეყრდნობოდა: თუ საქართველო მოახერხებდა ქართულ-რუსული ურთიერთობების შედარებით ნორმალიზაციას და პოლიტიკური დაძაბულობის დაწევას, მაშინ, პარალელურ რეჟიმში, მოხერხდებოდა ქართულ-აფხაზური და ქართულ-ოსური თანამშრომლობის წარმართვაც; იგულისხმებოდა, რომ რუსეთი, საერთაშორისო დონეზე ნაკლებად „ხმამაღალი“ და ზოგადად კონსტრუქციული საქართველოს პირობებში, ამ ურთიერთობებს ხელს არ შეუშლიდა; ან ნაკლებად შეუშლიდა. პარადოქსულია, მაგრამ თბილისში თითქმის არ ფიქრობდნენ, იმაზე თუ რა ინტერესი უნდა ჰქონოდა მოსკოვს ქართულ-აფხაზურ-ოსურ დაახლოებაში? ქართველთა გულუბრყვილობა განსაკუთრებით გასაკვირი ხდება, რუსეთის უზომოდ პრაგმატული და ცინიკური საგარეო პოლიტიკის ფონზე; ვრცლად რუსეთის ინტერესებზე ქვემოთ ვისაუბრებთ.

რუსეთის ინტერესების არასწორ ინტერპრეტაციას, არახელსაყრელი საერთაშორისო მოვლენებიც დაემთხვა. საგარეო დონეზე საქართველოს პოლიტიკის ძირითადი მსაზღვრელი, უკრაინაში განვითარებული მოვლენები აღმოჩნდა; ყირიმის ანექსიამ და რუსეთის სამხედრო აქტივობებმა აღმოსავლეთ უკრაინაში,  დაძაბა საერთაშორისო კონტექსტი. ხოლო,  რუსეთ-დასავლეთის დაპირისპირების ფონზე, თბილისი რაიმე სახის მკვეთრი ნაბიჯების გადადგმას მოერიდა – გაუგებარი შეიქმნა სავარაუდო რეაქციები მოსკოვიდან, ვაშინგტონიდან, თუ ბრიუსელიდან.

სიახლეების მოწინააღმდეგეთა ბანაკი, შიგნითაც ბევრად უფრო ძლიერი აღმოჩნდა. ახალ მინისტრს, მრავალი ოპონენტი გამოუჩნდა, როგორც ოპოზიციურ ფლანგზე, ასევე სახელმწიფო ინსტიტუციებსა და საკუთრივ ქართული ოცნების მინისტრთა კაბინეტშიც. „კონსერვატორებისთვის“ გაუგებარი იყო, რა შედეგების მოტანა შეეძლო პირდაპირ დიალოგს აფხაზებთან და ოსებთან; მაშინ როდესაც პროცესებზე რეალური გავლენის მოხდენა, მათი აზრით, მხოლოდ მოსკოვს შეეძლო, ხოლო დიალოგსა და პირდაპირ კონტაქტებს, შესაძლოა სოხუმისა და ცხინვალისთვის დამატებითი ლეგიტიმაცია შეეძინა.

პარადოქსულია, მაგრამ პირდაპირი ურთიერთობების დამყარების პერსპექტივას, არც სოხუმი და ცხინვალი გამოხმაურებია განსაკუთრებული ენთუზიაზმით; პაატა ზაქარეიშვილის განცხადებების ადრესატები, ძირითად, საკმაოდ  თავშეკავებულნი იყვნენ.

საბოლოოდ ქართული ოცნება ფრთხილ, შეიძლება ითქვას ზედმეტადაც, მოზომილ პოლიტიკას დაადგა, რომელიც შემდეგ ძირითად მიმართულებებს მოიცავს: რუსეთის ზომიერ კრიტიკას საერთაშორისო არენაზე, ოკუპაციის თემის აქტუალიზაციას და მის გამყარებას სხვადასხვა საერთაშორისო ორგანიზაციის დონეზე, არაღიარების პოლიტიკის აქტიურ გატარებას მთელი მსოფლიოს მასშტაბით და მცირე ნაბიჯებს აფხაზებთან და ოსებთან მიმართებაში. ეს შეთავაზებები, საკუთარი არსითა და ფორმით, ხშირ შემთხვევაში იმდენად დაბანსებულია, რომ არც პოლიტიკურ ოპოზიციაში, არც სოხუმში, არც ცხინვალში და ასე განსაჯეთ, არც მოსკოვში, განსაკუთრებულ გაღიზიანებას არ იწვევს. ყველასათვის გასაგებია, რომ ისინი სტატუს-კვოს (ყოველ შემთხვევაში დღეს) –  არაფრით ემუქრება.

ალბათ, განსაკუთრებულ ცვლილელებს არც მომავალში უნდა ველოდოთ, მითუმეტეს, რომ ამომრჩეველებს შორის ქართული ოცნების მხარდაჭერა, ექვსი წლის თავზე, მნიშვნელოვნად შემცირდა; კონფლიქტები, მრავალი მოუგვარებელი სოციალური საკითხის ფონზე, ქართველთა ყოველდღიურობაში სულ უფრო მცირე ადგილს იკავებს; აფხაზთა და ოსთა მოსახიბლ ქვეყანამდეც ჯერ შორია და არც საერთაშორისო კონიუქტურა იძლევა განსაკუთრებული ოპტიმიზმის საფუძველს.

საბოლოო ჯამში, ქართველებს მუდმივად ეშინიათ გადადგან ნაბიჯი და დაუშვან შეცდომა, რათა ამით არ დააჩქარონ აფხაზეთისა და ოსეთის აღიარება/დაკარგვა; თუმცა, მოგვიანებით უფრო დიდ დათმობებზე უწევთ წასვლა. დროა ეს გამოცდილება, ცოდნად ვაქციოთ.

“არაპროგნოზირებადი” რუსეთი

ჩვენ, ქართველების უმეტესობას, არ მოგვწონს რუსეთის მიდგომები, თუმცა ის რასაც რუსეთი, ბოლო ათი წელია აკეთებს თბილისთან, სოხუმთან და ცხინვალთან მიმართებაში სრულიად ეწერება იმ საგარეო ლოგიკაში, რომელსაც იგი პოსტ-საბჭოთა სივრცეში და უკვე მის მიღმაც, მისდევს. ნატოს და ევროკავშირის არ შეშვება ახალ ტერიტორიებზე და საკუთარი გავლენის აღდგენა, ყველგან, სადაც ამის საშუალებას ადგილობრივი სახელმწიფოებრივი ინსტიტუტებისა და სამოქალაქო საზოგადოების სისუსტე იძლევა – არის ის პოლიტიკა, რომელსაც რუსეთი თანმიმდევრულად და საკმაოდ წარმატებით ატარებს; ამასთანავე, როგორც საქართველოსა და უკრაინის შემთხვევებმა ცხადჰყვეს, ამ გზაზე იგი ნებისმიერ მეთოდს იყენებს – ოკუპაციიდან დაწყებული, ანექსიით დამთავრებული.

პირველ ნაწილში, ანუ საქართველოს “არ გაშვებაში”, რუსეთი ნაწილობრივ წარმატებულია – ნატოში საქართველოს გაწევრიანების პერსპექტივა, ბუქარესტის სამიტიდან ათი წლის თავზე, კვლავ ბუნდოვანია; ევროკავშირის წევრობაც შორსაა. თუმცა, ერთია დე-იურე და მეორეა ფაქტობრივი სიტუაცია – დღეს საქართველოში ბევრად უფრო მეტი ნატო და ევროკავშირია, ვიდრე 2008 წელს და პირიქით.

უცნაურია, მაგრამ მეტი ნატოსა და ევროკავშირის ფონზე, დღეს საქართველოში მეტი რუსეთიცაა – ეკონომიკური ურთიერთობები, ტურისტების რაოდენობა, კულტურულ-ჰუმანიტარული კონტაქტები, ყველა ეს მიმართულება მზარდია; გაჩნდნენ პოლიტიკური პარტიებიც, მათ შორის საქართველოს პარლამენტშიც, რომელთა რუსეთისადმი დამოკიდებულება უფრო დადებითია, ვიდრე უარყოფითი.

ზუსტად ამიტომ, რუსეთი არც თბილისთან, არც სოხუმთან და არც ცხინვლათან მიმართებაში მკვეთრ ნაბიჯებს არ გადადგამს. საქართველო, 2008 წლის ომმა, რუსეთს დააშორა, მაგრამ არა იმდენად, რომ იგი საბოლოო დაკარგულად ჩაითვალოს; შესაბამისად, არც ოსეთის და მითუმეტეს აფხაზეთის, ანექსია მალე არ მოხდება, მათი საქართველოზე ზეწოლის პოტენციალი, ჯერ, სრულად, არ ამოწურულა; და თუ რუსეთი, ოდესმე,  ქართულ-აფხაზურ და ქართულ-ოსურ ურთიერთობებს არ შეეწინაღმდეგება, ეს მხოლოდ საქართველოს რუსეთის ორბიტაზე დაბრუნების კონტექსტში მოხდება.

რა ხდებოდა აფხაზეთში?

2008 წლის ქართულ-რუსული ომის შედეგმა, განსაკუთრებით კი აფხაზეთის რუსეთის მხრიდან აღიარებამ – ადგილობრივ ელიტებში და ზოგადად საზოგადოებაში, დიდი აღფრთოვანება და ენთუზიაზმი გამოიწვია. თითქოსდა საქართველოს საკითხის დღის წესრიგიდან მოხსნას, აფხაზეთის სახელმწიფოებრიობის განუხრელი განვითარება უნდა მოჰყოლოდა. მაშინ ცოტა თუ ფიქრობდა იმაზე, თუ რამდენად შეძლებდა აფხაზური ელიტა – სახელმწიფოებრიობის “აწევას”; იყო კი მზაობა კორუფციასთან, ნეპოტიზმთან, კრიმინალთან, კლანურობასთან და სხვა მრავალ, თითქმის ენდემურ, მოვლენასთან, ბრძოლისთვის?! აღარაფერს ვამბობ ისეთ გამოწვევასთან  გამკლავებაზე, როგორიც შეიძლება იდგეს საზოგაოების წინაშე, რომლის მხოლოდ მესამედია სახელწიფოებრიობის იდეისადმი ლოიალური – ქართველები და სომხები, როგორც აღიარებამდე, ასევე აღიარების შემდგომ, აფხაზურ პროექტში თავს დიდად ვერ ხედავდნენ; აფხაზებს ამისთვის ბევრი არც არაფერი გაუკეთებიათ, უფრო პირიქით.

მიუხედავად ხელისუფალთა ცვლისა, არსებულმა პოლიტიკურ-საზოგადოებრივმა ელიტებმა, ვერცერთი ზემოთ ჩამოთვლილი გამოწვევა ვერ დაძლიეს; მეტიც, კრიმინალმა და კორუფციამ, განსაკუთრებით რაულ ხაჯიმბას მმართველობის პირობებში, შეუქცევადი და აღმავალი ხასიათი შეიძინა; ამასთანავე 2014 წელს, საქართველოს მიერ ევროკავშირთან გაფორმებული ასოცირებული ხელშეკრულების ფონზე, საქართველოს დასჯის საბაბითა და აფხაზეთში საკუთარი გავლენის გაზრდის მიზნით, რუსეთმა  აფხაზეთთან „მოკავშირეობისა და სტრატეგიული პარტნიორობის“ შეთანხმება გააფორმა.

შედეგად რუსეთის ისედაც უზარმაზარი გავლენა, ამ ათი წლის განმავლობაში, ეტაპობრივად აბსოლუტურ კონტროლში გადაიზარდა; ყოველ შემთხვევაში ყველაფერი აქეთკენ მიდის. მართალია მოვლენათა ამგვარი განვითარება ფრიად აღიზიანებს ადგილობრივებს, თუმცა ეს გაღიზიანება ვერა და ვერ გადაითარგმნა პოზიტიურ ძალისხმევაში – სახელწიფოებრიობის, ინსტიტუტების, ეკონომიკის და სხვა დარგთა მშენებლობაში; რაც ბუნებრივია შეამცირებდა სოხუმის მოწყვლადობას მოსკოვთან მიმართებაში.

თბილისში სწუხან, მრავალი მაღალჩინოსანი აცნობიერებს, რომ საკუთარ სახელწიფოებრივ იდეაში იმედგაცრუებული აფხაზეთის ტრანსფორმაცია სამხრეთ ოსეთად, მხოლოდ და მხოლოდ დროისა და ტექნიკის ამბავია. მაგრამ, როგორც უკვე ზემოთ აღვნიშნე, „აღიარების პარანოია“, ანუ შეცდომების დაშვების შიში – საქართველოს გაბედულ ქმედებებს, აგერ უკვე ოცდახუთი წელია აფერხებს. 

რა ხდებოდა სამხრეთ ოსეთში?

საკუთარ შესაძლებლობებს, ჩამოთვლილთა შორის, ყველაზე ადექვატურად ოსები აფასებენ – დამოუკიდებელი სახელმწიფოს შექმნას, ცხინვალში ყოველთვის „ორი ოსეთის“ გაერთიანებას ამჯობინებდნენ. ამ ორ იდეას შორის ჭიდილი, დიდხანს მიდიოდა, თუმცა ბოლო დროს, უნიონიზმი დომინანტ პოლიტიკურ ნარატივად იქცა.

2008 წლის ომის შემდეგ, რუსეთიდან წამოსული ფინანსური რესურსების, ჯერ კიდევ გაუგონარი უყაირათობით ხარჯვის ფონზე, ადგილობრივი  პოლიტიკური კლანების, გეოგრაფიული მდებარეობისა და არსებული დემოგრაფიული მდგომარეობის პირობებში, დამოუკიდებელ ოსეთზე საუბარი ოსური საზოგადოებაში სულ უფრო ნაკლებ პოპულარული გახდა. სწორედ რუსეთთან გაერთიანების ლოზუნგით, მოიგო საპარლამენტო და შემდეგ საპრეზიდენტო არჩევნები დე-ფაქტო პრეზიდენტმა – ანატოლი ბიბილოვმა.

და რადგან, ჯერჯერობით რუსეთი ოსეთის ანექსიას, თითქოსდა არ აპირებს – იძულებითი დამოუკიდებლობა, უახლოეს მომავალში, ერთადერთ პერსპექტივად რჩება.

დასკვნის მაგიერ

ჩვენი საქმეები ვერაა მთლად კარგად, მაგრამ შეიძლებოდა უარესადაც ყოფილიყო; ვისაც არ სჯერა ჩემი, შეუძლია ჩამოვიდეს თბილისში და გაიხედოს აღმოსავლეთით – ყარაბაღის, დასავლეთით – უკრაინის, განსაკუთრებით ურწმუნოებმა კი სამხრეთით – სირიის, მიმართულებით. თუმცა, გვერდებზე ყურებას, ალბათ ჯობია გავაგრძელოთ საუბარი – ჟენევაში, თბილისში, სოხუმში, ცხინვალში და თუ საქმეს წაადგება – მოსკოვში, ვაშინგტონსა და ბრიუსელშიც.

ხუთი წელი გავიდა მას შემდეგ, რაც საქართველოში ხელისუფლება შეიცვალა. ბევრის აზრით, ამ ცვლილებას შეეძლო, ქვეყანა დასავლური კურსიდან  გადაეხვია და რუსული გავლენისაგან დაუცველი გაეხადა. ეს ხუთი წელიწადი მთელს მსოფლიოში, მათ შორის – სამხრეთ კავკასიაშიც, რუსული “რბილი ძალის” მომძლავრებით აღინიშნა; თუმცა, ადგილობრივად ამ რბილ ძალას შეზღუდული ძალა აქვს და გამოკვეთილი გავლენის მიღწევას ვერ ახერხებს. ამ სტატიის მიზანია რუსული ძალის აქამდე არსებული მიღწევების, შეზღუდვებისა და სამომავლო საფრთხეების გაანალიზება საქართველოს პერსპექტივიდან.

რუსული რბილი ძალის შედეგები

2017 წლის მაისში საქართველომ მიიღო თავდაცვის სტრატეგიული მიმოხილვის დოკუმენტი (ინგლ. Strategic Defense Review), სადაც რუსეთის რბილი ძალა ოფიციალურად იქნა აღიარებული ქვეყნის უსაფრთხოების ძირითად საფრთხედ. სახელმწიფო სტრატეგიაში  ამის შესახებ ოფიციალურად პირველად იქნა განცხადებული, და, მაშასადამე, შეიძლება, იმ ქმედებათა შედეგად ჩაითვალოს, რასაც რუსული პროპაგანდა და რუსული გავლენა ახორციელებს უკანასკნელი რამდენიმე წლის განმავლობაში.

საქართველოში მომძლავრებული რუსული რბილი ძალის ერთ-ერთი სერიოზული გამარჯვება იყო ევროსკეპტიკური პოლიტიკური პარტიების გააქტიურება, რომლებიც, შესაძლოა, სრულად პრორუსული განწყობის ძალები არ არიან, მაგრამ მოსკოვთან მჭიდრო ურთიერთობის იდეას კი ემხრობიან. ეს, ერთი მხრივ, სრულად შეესატყვისება რუსეთის რბილი ძალის უცხოეთში სამოქმედო პოლიტიკას, რადგან  საერთაშორისო დონეზე რუსული პოლიტიკა სამიზნე ქვეყნებში არსებული ზოგი პრობლემისა თუ დაძაბულობის წარმოჩენას ისეთი გადაჭარბებით  ცდილობს, რასაც დემოკრატიისა და დასავლეთისადმი ნდობის შერყევა  შეიძლება მოჰყვეს.

2016 წლის საპარლამენტო არჩევნების დროს საქართველოში “პატრიოტთა ალიანსმა” საარჩევნო ზღვარი გადალახა, პარლამენტში ექვსი ადგილი მოიპოვა, ხოლო აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის უმაღლეს საბჭოში – ერთი ადგილი. ბევრის გასაკვირად, აჭარის უმაღლეს საბჭოში საკუთარი წარმომადგენლის გაყვანა ნინო ბურჯანაძის პარტიამ, “ერთიანმა საქართველომაც” მოახერხა. უნდა ითქვას, რომ ამ რეგიონს, ტურისტული მიმზიდველობის გარდა, საკუთარი, გამორჩეული იდენტობა აქვს, რაც, შესაძლოა, რუსული გავლენის აქ  გასაძლიერებლად ხელშემწყობი ფაქტორიც აღმოჩნდეს, თუმცა, ამ პრობლემაზე ქვემოთ უფრო დაწვრილებით ვისაუბრებთ. ლეგიტიმაციის მინიჭება იმ ანტიდასავლური პარტიებისათვის, რომლებსაც მოსკოვთან უშუალო კავშირი აქვთ, სწორედ ისაა, რისკენაც რუსეთი ასე “ოპერატიულად” მიისწრაფის ევროპასა და პოსტსაბჭოთა სივრცეში.

რუსეთის რბილი ძალის კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი და ხილული გავლენის ნიშანია მისი ანტიდასავლური, ტრადიციონალისტური და მესიანური იმიჯის დამკვიდრება საქართველოში, რასაც თან ახლავს რუსეთთან საუკუნოვანი რელიგიური და კულტურული კავშირების ხაზგასმა. ამ თვალსაზრისით, რუსული რბილი ძალის ერთ-ერთი აგენტი საქართველოს მართლმადიდებლური ეკლესიაა, რომელიც ქვეყანაში კონსერვატიზმის ფორპოსტად  რჩება და თან მოსახლეობის დიდი ნაწილის ნდობითა და მხარდაჭერით სარგებლობს. თუმცა, გავრცელებულია აზრი, რომ ეკლესიაში არსებული პროდასავლური ხაზი, ასე თუ ისე, პრორუსული მიმართულების საპირწონე ძალის როლს ასრულებს, რის წყალობითაც ხსენებული ინსტიტუცია იმაზე ნაკლებადაა რუსული გავლენისადმი მიდრეკილი, ვიდრე,  შესაძლოა, გარედან ჩანდეს.

ამას გარდა, საქართველოში ასპარეზი ჰპოვა დასავლეთის იმგვარმა აღქმამ, რომლის თანახმადაც მსოფლიოს ეს ნაწილი ზნეობრივ ხრწნას განიცდის. საქართველოში, გამოკვეთილად მასკულინური კულტურის ქვეყანაში, პუტინის, როგორც ძლიერი, გაბედული ლიდერის იმიჯი რუსეთის პოზიტიურ აღქმას უწყობს ხელს, რომელიც მას ქართული ტრადიციებისა და კულტურის უცხოური საფრთხისაგან დამცველად წარმოაჩენს.

ზემოთ მოტანილი მიღწევების მიუხედავად, იქმნება შთაბეჭდილება, რომ რუსეთის ძალისხმევა საქართველოში პრორუსულზე მეტად ანტიდასავლური განწყობების დამკვიდრებაზეა მიმართული და ამგვარად რბილი ძალა აქ პროპაგანდითა და შეზღუდული მასშტაბის ქმედებებით შემოიფარგლება, რასაც სტატიის მომდევნო ნაწილში შევეხები.

რუსული რბილი ძალის შეზღუდვები

მოსაზრება, რომ რუსეთის რბილი ძალა საწადელს აღწევს, ახალი არ არის – არც დანარჩენი მსოფლიოსთვის, არც  თვით მოსკოვისთვის. სიტყვებსა და ქმედებებს შორის სერიოზული შეუსაბამობა  მნიშვნელოვნად უშლის ხელს სამხრეთ კავკასიაში, განსაკუთრებით  კი – საქართველოში იმის დაჯერებას, რომ კრემლის ინტერესი რეგიონისადმი წრფელია და უანგარო. ამას გარდა, ეკონომიკური თუ ნორმატიული თვალსაზრისით, რუსეთი იმდენად ძლიერი სახელმწიფო არ არის, რომ დასავლეთის ალტერნატივად წარმოჩინდეს, რაც მას კიდევ უფრო ნაკლებად მიმზიდველს  ხდის.

საქართველოში რუსული რბილი ძალის ზემოქმედებისათვის უმთავრესი შემზღუდავი ფაქტორი, უპირველეს ყოვლისა, ამ ქვეყნის მიერ დღემდე წარმოებული სამხედრო ოკუპაციაა, რომელიც არღვევს საქართველოს ტერიტორიულ მთლიანობას. 2008 წლის რუსულ-ქართული ომი და მისი მძიმე მემკვიდრეობა, რომელიც საზღვრების პერმანენტულ გადმოწევაშიც ვლინდება, რუსეთს იმპერიულ სახელმწიფოდ და საქართველოს, როგორც სახელმწიფოს არსებობის საფრთხედ წარმოაჩენს, რაც შეუძლებელს ხდის მოსკოვის ქმედებები სანდოდ იქნეს მიჩნეული.

ამასთან, ქართველები რუსეთს საქართველოს ეკონომიკური განვითარების ერთ-ერთ მთავარ დაბრკოლებად აღიქვამენ, რადგან ორი მოუგვარებელი კონფლიქტი მის ფინანსურ სტაბილობას მუდმივი რისკის ქვეშ აყენებს.  მედია და პოლიტიკური პარტიები ყოველდღიურად აახლებენ რუსეთის საფრთხისშემცველ იმიჯს, რაც პრაქტიკულად აღარ ტოვებს სივრცეს მისდამი სიმპათიისათვის, ამის გამო, მოსკოვის ყველა ძალისხმევა საქართველოს მიმართ სრულიად არარელევანტური ხდება.

მეორე შეზღუდვა, რომელიც რუსული რბილი ძალის გავლენის შეკავებას იწვევს, მისი დაბალი კონკურენტუნარიანობაა. აშშ-სა თუ ევროკავშირის მიერ საქართველოში დახარჯული ფინანსური, პოლიტიკური და ინტელექტუალური რესურსები ძალიან ასიმეტრიულად გამოიყურება რუსეთის შესაბამის მცდელობებთან შედარებით. დასავლეთი საქართველოს მნიშვნელოვან მხარდაჭერას უწევს  სამოქალაქო,  პოლიტიკის, განათლების, მეცნიერებისა და კულტურის სფეროებში, რისი თქმაც რუსეთის შემთხვევაში რთულია.

როგორც ჩანს, ეს ტენდენცია გაგრძელდება და მეტადაც კი გაძლიერდება, მით უფრო, ყველა იმ შესაძლებლობის გათვალისწინებით, რომელსაც საქართველო ევროკავშირთან ასოცირების შეთანხმების მეშვეობით იღებს.  უკანასკნელ წლებში ის არასამთავრობო ორგანიზაციებიც კი ეკონომიკურად რთულ მდგომარეობაში არიან, რომლებიც   საქართველოში  კრემლის პოლიტიკის აქტიური მხარდამჭერები იყვნენ.

ამ ორგანიზაციებზე ბევრი თქმულა და დაწერილა, მაგრამ მათი ფუნქციონირებიდან რამდენიმე წლის თავზე ამ ორგანიზაციების უმრავლესობა სრულიად არაეფექტური გამოდგა – მათ ვერც საზოგადოების დამოკიდებულებებისა და შეხედულებების შეცვლა მოახერხეს და ვერც სოციალურ-პოლიტიკური წონის შეძენა. ეს ნათლად მოწმობს, რომ რუსეთი მაინც ვერ ახერხებს საზღვარგარეთ თავისი ადრეული სამოქალაქო საზოგადოების “ექსპორტს”. ეს, საბოლოო ჯამში, რუსეთს ძალზე ურთულებს შეაღწიოს ქართულ ელიტაში. თანამედროვე ქართული ელიტა უმთავრესად დასავლეთში განათლებამიღებული ახალგაზრდებისგან შედგება, რომელთაც მოსკოვის ფრთის ქვეშ ცხოვრების არც ნოსტალგია აქვთ და არც სურვილი. ამ არგუმენტის ერთ-ერთი ძირითადი ინდიკატორი კვლევებია, რომლებიც გვიჩვენებს, რომ რუსული მედიის ბოლოდროინდელი გამოცოცხლებისა და ქართულენოვანი საიტების მომრავლების მიუხედავად, ახალგაზრდა თაობაში რუსეთისდამი დამოკიდებულება მეტწილად ნეგატიურია, ან – ნეიტრალური.

 ერთადერთი კატეგორია, ვინც  რუსულმა პროპაგანდამ მის სასარგებლოდ  შეიძლება გამოიყენოს,  ხანდაზმული ადამიანებია, ვისაც რუსეთთან ენობრივი (თუმცა რუსეთიდან მომავალ ტურისტულ ნაკადთან ერთად საქართველოში რუსული ენაც ბრუნდება) და   პირადი ურთიერთობები აკავშირებს. თუმცა, ამ ასაკობრივი ჯგუფიდან რუსეთის მცდელობები  ყველასთვის სულაც არაა მისაღები. ამდენად, მომავალში რუსეთის გავლენა ამ კატეგორიაშიც კიდევ უფრო შესუსტდება, რადგან უფროსი თაობის ახალგაზრდებით ჩანაცვლება მნიშვნელოვნად შეამცირებს ქვეყანაში მის მხარდამჭერებს.

ზემოთ მოტანილი შეზღუდვების გარდა, საქართველოში და ასევე რეგიონშიც, რუსული რბილი ძალის ზეგავლენას  არსებით დაბრკოლებას უქმნის რუსეთის ეკონომიკის არასტაბილურობა და სისუსტე, რაც დასავლური ყაიდის განვითარების ალტერნატივად ვერ გამოდგება. საქართველო, სადაც სიღარიბის მაღალი პროცენტული მაჩვენებელია, ისეთი მოდელისკენ მიისწრაფის, რომელიც მის სოციალურ სიდუხჭირეს აღმოფხვრის, ხოლო ის, რომ რუსეთს, ზედმიწევნით კორუმპირებული და არაეფექტიანი სისტემის მქონე ქვეყანას, ამ მხრივ შემოსათავაზებელი არაფერი აქვს, ყველასათვის გასაგებია. უკრაინის კრიზისმა, რუსეთისათვის უხვად დაწესებული სანქციების სპექტრმა და ნავთობის ფასების ვარდნამ ეს არგუმენტი ქართულ საზოგადოებაში ხელახლა გააძლიერა.

სამომავლო საფრთხეები

ის ფაქტი, რომ საქართველომ ოფიციალურად აღიარა რუსული რბილი ძალა სერიოზულ საფრთხედ მისი უსაფრთხოებისათვის, გვაფიქრებინებს, რომ თბილისი ადგილობრივ საზოგადოებაში პოტენციური განხეთქილების ნიშნებს ხედავს, რომელთა გამოყენება რუსეთს საკუთარ ინტერესებისთვის შეუძლია.

ეთნიკური და რელიგიური უმცირესობებით დასახლებული რეგიონები შეიძლება  რუსეთის რბილი ძალისთვის ერთ-ერთი მთავარი სამიზნე ჯგუფიგახდეს. თავისი ინტერესების ამოქმედება რეგიონებში, სადაც  ცენტრის მიმართ სერიოზული უკმაყოფილება არსებობს, შეიძლება მანიპულაციის ეფექტურ ინსტრუმენტად იქცეს. 90-იანი წლების სეპარატისტულ აფხაზეთსა და სამხრეთ ოსეთში ეს უკვე ვნახეთ; ახლა უკრაინაშიც იმავე პროცესის მომსწრენი ვართ. ამ თვალსაზრისით ორი რეგიონია აღსანიშნავი: ჯავახეთი და აჭარა. პირველი რეგიონი ეთნიკური სომხებითაა დასახლებული და სომხეთის უფრო ახლოს ინტეგრირებამ  რუსულ ეკონომიკურ თუ უსაფრთხოების პროექტებში, შესაძლოა გამოძახილი ჰპოვოს ამ რეგიონში და პრორუსული განწყობები გააღვივოს. მეორე, აჭარა,  კი ის რეგიონია, რომელსაც, ასე თუ ისე, გამოკვეთილი იდენტობა და ავტონომიის ფიქტიურად შენარჩუნებული სტატუსი აქვს.

2017 წლის მარტში ბათუმის სპონტანური ძალადობრივი საპროტესტო გამოსვლები, რაც ადგილობრივ მოსახლეობაში პოლიციის მიმართ უკმაყოფილებამ გამოიწვია, იმის თვალსაჩინოება იყო, როგორი არაეფექტურია თბილისსა და ბათუმს შორის ხელისუფლების ამჟამინდელი გადანაწილება, რაც კრიზისულ ვითარებაში განსაკუთრებით საგრძნობია; აშკარად გამოჩნდა ისიც, თუ რამდენად მყიფეა, ზოგადად, ქვეყნის პოლიტიკური და ეკონომიკური სისტემა. თუმცა, აჭარის რეგიონში თურქეთის მომძლავრებული გავლენა, შესაძლოა, რუსული რბილი ძალისათვის მთავარ პრობლემად და პოტენციურ სამიზნედაც ჩაითვალოს. რეგიონის ისტორიული მეხსიერებისა თუ საგარეო აქტორების ინტერესთა გათვალისწინებით, აჭარაში საქართველოს ცენტრალურ ხელისუფლებას სიფხიზლე და, ზოგადად, აჭარის რეგიონისათვის მეტი მხარდაჭერა ჰმართებს. 

საქართველოს გარკვეულ სოციალურ ჯგუფებში მომძლავრებული ქსენოფობიური და შოვინისტური განწყობები, შესაძლოა, რუსეთისათვის კარგ ინსტრუმენტად იქცეს ქვეყანაში ანტილიბერალური და ანტიგლობალური პროპაგანდისტული ომის საწარმოებლად.

2017 წლის ივლისში მოწყობილმა “ქართველთა მარშმა” ათასობით რადიკალი ნაციონალისტი გააერთიანა ქვეყნის მასშტაბით. მეორე მხრივ, ამ გამოსვლების ორგანიზატორები თავიანთი პრორუსული განცხადებებით არიან ცნობილნი, რამაც სერიოზული ეჭვები და შეშფოთება გამოიწვია იმასთან დაკავშირებით, რომ ეს პროცესები, შესაძლოა, მოსკოვის ჩარევით და მისი მხარდაჭერით იქნა დაგეგმილი. მოსალოდნელია, რომ სოციალური სიდუხჭირისა და აღმოსავლეთის ქვეყნებიდან ტურისტების მზარდი შემოდინების ფონზე ეს განწყობებიც მომძლავრდება და პოლიტიკური დებატის სერიოზულ ნაწილად იქცევა; შესაბამისად, მთავრობას ამ ასპექტშიც სიფხზილის შენარჩუნება მოეთხოვება.

პოტენციური რისკის შემცველი კიდევ ერთი ზონა კვლავაც ქართული მართლმადიდებლური ეკლესიაა. ეგრეთ წოდებული  “ციანიდის საქმე”, რომელიც ერთ-ერთი მღვდლის მიერ პატრიაქის მდივნის მოწამვლის სავარაუდო მცდელობის გამო აღიძრა, საპატრიარქოში არსებული სიტუაციის თვალსაჩინოებაა. წინა წლებშიც გამოჩნდა, რომ ეკლესიის წიაღში სხვადასხვა ჯგუფებს შორის საკმაოდ მძაფრი კონფლიქტია და ეს ჯგუფები უკვე მომდევნო შესაძლო კათალიკოს-პატრიარქის წინაშე ცდილობენ პოზიციათა გამყარებას. ამ ეტაპზე საკმაოდ რთულია სამომავლო სურათის განჭვრეტა, მაგრამ სრულიად ნათელია, რომ დაპირისპირებული მხარეები მხარდაჭერას როგორც ქვეყნის შიგნით, ასევე მის გარეთაც ცდილობენ, რაც, საფიქრებელია,  რუსეთის გავლენას კონფლიქტის იმ მხარეზე გაზრდის, რომელიც რუსეთისადმი სიმპათიას გამოხატავს, ამიტომ ძალზე მნიშვნელოვანია, საქართველოს მთავრობამ, სამოქალაქო საზოგადოებამ და მედიამ ყურადღებით ადევნონ თვალი განვითარებულ პროცესებს, რომლებსაც შეუძლია, ქვეყანაში რადიკალურად შეცვალოს ვითარება.

დასკვნა

რუსეთის რბილი ძალა საქართველოში არსით იგივეა, რაც ნებისმიერ სხვა ქვეყანაში, მაგრამ სრულიად განსხვავებულ გარემოში უწევს მოქმედება. რუსეთის მიერ საქართველოში განხორციელებული სამხედრო ოკუპაციისა და ანტირუსული განწყობების ფართოდ გავრცელების გამო, მოსკოვს ქვეყანაში მხოლოდ მცირემასშტაბიანი მოქმედებებისთვის აქვს ასპარეზი დარჩენილი, შესაბამისად, იმ ქართველების გულსა და გონებაში შესაღწევად, ვინც რუსეთთან კავშირს პოლიტიკურ და სოციალურ დონეებზე ემხრობა, მან პრაგმატული და ტაქტიკური მიდგომა არჩია.  არავინ უარყოფს, რომ კრემლმა ამ თვალსაზრისით გარკვეულ წარმატებას მიაღწია. თუმცა, საფიქრებელია, რომ რუსულ რბილ ძალას საქართველოში ბუნდოვანი მომავალი ელის. მისი უმთავრესი სამიზნე ჯგუფის წევრთა ხანდაზმულობის გამო, რუსეთის გავლენის ზრდა მხოლოდ საშუალო- და მოკლევადიან პერსპექტივაშია მოსალოდნელი, მაგრამ გრძელვადიან პერპექტივაში, ახალი თაობისა და ელიტების ასპარეზზე გამოსვლასთან ერთად, მისი გავლენა  უფრო მეტადაც კი შეიზღუდება.

ბოლო დროს სულ უფრო ხშირად ისმის ამგვარი თეზა: „ნატო საქართველოს ტერიტორიულ მთლიანობას საფრთხეს უქმნის და ზოგადადაც, გაუგებარია, რატომ მივისწრაფვით ნატოსკენ, როდესაც მისი კარი ჩვენთვის დახურულია“; რომლის ართქმული გაგრძელებაა: „რადგან ამ საქმიდან არაფერი სახეირო არ გამოდის, ხომ არ აჯობებს, ისევ რუსეთთან გვეცადა ბედი“.
პოლიტიკოსები, ექსპერტები, საზოგადოების ნაწილი, რომლებიც ამ კითხვებს სვამენ, დისკუსიაში შედიან მეორე ნაწილთან, რომელიც სრულიად საპირისპიროს ამტკიცებს.

წარმოდგენილ სტატიაში შევეცდები გავაანალიზო ქვეყნის საგარეო ორიენტაციისა და ტერიტორიული მთლიანობის ურთიერთმიმართება, რაშიც ორი ძირითადი კითხვა დამეხმარება:

– გვაშორებს თუ გვაახლოებს დასავლეთი ტერიტორიულ მთლიანობასთან?
– რა საფასური უნდა გადავუხადოთ რუსეთს აფხაზეთისა და სამხრეთ ოსეთის სანაცვლოდ?

დასავლეთი და ტერიტორიულ მთლიანობა

დავიწყოთ იქიდან, რომ ზემოთ მოყვანილ თეზაში, რამოდენიმე უზუსტობაა დაშვებული, მათ შორის ერთ-ერთი ფრიად მნიშვნელოვანია და უნებლიე შეცდომას არ წააგავს. საქმე ის არის, რომ წლების განმავლობაში საკითხი იმგვარად იყო წარმოჩენილი, თითქოს რუსეთისათვის მეზობლების მხოლოდ ნატოში ინტეგრაციაა მიუღებელი. თუმცა ბოლოდროინდელი გამოცდილება, კერძოდ კი, რუსეთის მიერ ყირიმის ანექსია, საკითხის მხოლოდ ნატომდე დაყვანის სიმცდარეს მკაფიოდ კვეთს.
უკრაინის გარშემო შექმნილმა მდგომარეობამ აჩვენა, რომ რუსეთის „წითელი ხაზი“ ვრცელდება ევროკავშირთან ინტეგრაციაზეც. აღმოჩნდა, რომ ევროკავშირთან ასოცირებული ხელშეკრულბაც კი, შესაძლოა, რუსეთის აგრესიის წინაპირობა გახდეს (ასოცირება კი წევრობისგან ძალიან შორსაა. მაგალითად, მეზობელმა თურქეთმა ასოცირების ხელშეკრულებას 1963 წელს მოაწერა ხელი). აქედან დასკვნა: რუსეთი რეაგირებს შერჩევით, ერთ შემთხვევაში აგრესიის გამომწვევი შესაძლოა ნატოსთან დაახლოება გახდეს, მეორეში კი- ევროკავშირთან. არაა გამორიცხული, გამოიძებნოს სრულიად სხვა მიზეზიც. აქ გადამწყვეტია მიმდინარე პროცესების რუსეთისეული აღქმა, ანუ, თუ რუსეთი სტატუს კვოს ცვლილებას მის საზიანოდ, საკუთარ ინტერესებთან შეუსაბამოდ განიხილავს, მაშინ აქტიურ მოქმედებებსაც უნდა ველოდეთ.

ის, რომ თეზა სტატუს კვოსთან დაკავშირებით მართებულია, 2014 წელს საქართველოსა და ევროკაშირს შორის ასოცირების ხელშეკრულების საპასუხოდ რუსეთის მიერ სამხრეთ ოსეთთან და აფხაზეთთან გაფორმებული „ხელშეკრულებებიც“ ცხადყოფს.
შესაბამისად, რაც უფრო წარმატებული იქნება საქართველოს დასავლური გზა (განურჩევლად, ევროკავშირისკენ თუ ნატოსკენ), მით უფრო გაიზრდება საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიების დე იურე ანექსიის ალბათობაც. თუ მოვლენათა განვითარების ეს ლოგიკა მართებულია, მაშინ, სულ მცირე, დროის საშუალოვადიან მონაკვეთში საქართველოს საგარეო კურსი მას ტერიტორიული მთლიანობისგან აშორებს. თუმცა ისინი, ვინც ფაბულის პირველ ნაწილზე ამახვილებენ ყურადღებას, რატომღაც ერიდებიან საუბარს იმ საფასურის შესახებ, რომელიც საქართველომ აფხაზეთისა და სამხრეთ ოსეთის დაბრუნების პერსპექტივაში (და არა მაინცდამაინც დაბრუნებაში!) უნდა გაიღოს.

ტერიტორიული მთლიანობის რუსეთისეული საფასური

კონფლიქტების მოსაგვარებლად რუსეთის გამოყენება ახალი და ორიგინალური აზრი არაა, ის მუდმივად მუსირებდა ქართულ პოლიტიკურ, თუ საზოგადოებრივ სივრცეში. თუმცა გამოყენებული ძირითადად ისევ ეს უკანასკნელი რჩებოდა. 1993 წელს, აფხაზეთში საქართველოს დამარცხებიდან (რაც მთლად ურუსეთოდ არ მომხდარა) რამდენიმე თვის შემდეგ, ზუსტად ზემოთ მოყვანილი მოსაზრებით საქართველო დსთ-ში გაწევრიანდა. სამართლიანობა მოითხოვს, აღვნიშნოთ, რომ ამ სტრუქტურაში გაწევრიანებას შევარდნაძე-გამსახურდიას დაპირისპირება და სამოქალაქო ომიც დაედო საფუძვლად. შესაბამისად, დსთ-ში შესვლისას თბილისი შემდეგი მოტივებით ხელმძღვანელობდა: ა) პირველ ეტაპზე დეზინტეგრაციული პროცესების შეჩერება, უფრო ზუსტად კი, პირველი პრეზიდენტის მხარდამჭერთა დამარცხება უნდა მომხდარიყო; ბ) ამის შემდგომ, იმავე რუსეთის დახმარებით, ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენა.

ქვეყნის შემდგომი გახლეჩვის შეჩერება მოხერხდა, თუმცა დსთ-ში შესვლა საკმარისი არ აღმოჩნდა. აუცილებელი გახდა რუსეთის ბაზების განთავსება საქართველოში (ახალქალაქი, ბათუმი, ვაზიანი, გუდაუთა), ასევე, საქართველოს ხელისუფლება დათანხმდა ძალოვანი (თავდაცვა, უშიშროება) მინისტრების მოსკოვთან შეთანხმებით დანიშვნას.

შეიძლება ითქვას, რომ დამოუკიდებლობის მოპოვებიდან სულ რაღაც ორი წლის თავზე საქართველომ სტაბილურობასა და ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენის პერსპექტივაში სუვერენიტეტის მნიშვნელოვანი ნაწილი გაცვალა. იძულებით გაწევრიანდა რა დსთ-ში, მან დათმო საგარეო პოლიტიკის ავტონომიურობა, მეტიც, დათანხმდა რა მინისტრების გარედან დანიშვნას, საშინაო პოლიტიკასაც ვერ აწარმოებდა დამოუკიდებლად.

თუმცა ამ ყველაფერს რაიმე სახის მნიშვნელოვანი ძვრები საქართველოს ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენის კუთხით არ მოჰყოლია. ზუსტად ეს გახდა იმის მიზეზი, რომ მოგვიანებით, უკვე 90-იანი წლების ბოლოს, შევარდნაძემ მზერა ჩრდილოეთიდან ნელ-ნელა დასავლეთისკენ გადაიტანა.

ამ მოვლენების შემდგომ ბევრმა წყალმა ჩაიარა და ქართულ-რუსული ურთიერთობები ნელ-ნელა სულ უფრო უარესდებოდა. ხოლო 2008 წლის მოვლენების შედეგად, მდგომარეობა თვისობრივად შეიცვალა, რამაც კიდევ უფრო გაართულა იმ საფასურის წარმოდგენა, რაც საქართველომ რუსეთს ტერიტორიული მთლიანობისთვის უნდა გადაუხადოს. თუმცა სავარაუდო „საწყისი შენატანის“ გამოცნობა დაახლოებით მაინც შესაძლებელია: ნატოზე უარის თქმა; ევროკავშირის მიმართულებით ძალისხმევის ნელ-ნელა შენელება და, საბოლოო ჯამში, პროცესის საბოლოო შეჩერება (ამ მხრივ სამაგალითოა სომხეთის შემთხვევა); რუსეთის მიერ ინიცირებულ ინტეგრაციულ (ევრაზიული კავშირი და კოლექტიური უსაფრთხოების ხელშეკრულების ორგანიზაცია) პროექტებზე საფუძვლიანი მსჯელობის დაწყება და მათთან ეტაპობრივი მიერთება.

ანუ თბილისს მოსთხოვენ ლოიალურობის დამტკიცებას და იმგვარი გარანტიების გაცემას, რომლებიც ერთხელ და სამუდამოდ (ანდა გრძელვადიანად) უზრუნველყოფენ მის მიბმას რუსეთთან. მხოლოდ ამ ყველაფრის შემდგომაა მოსალოდნელი ტერიტორიულ მთლიანობაზე რაიმე სახის საქმიანი საუბარი. თუმცა რთულად წარმოსადგენია, რომ ცხინვალი, განსაკუთრებით კი სოხუმი, დიდი ენთუზიაზმით დაჰყვეს მოსკოვის ნებას. საბოლოო ჯამში, შესაძლოა, მივიღოთ კონფედერაციული ტიპის წარმონაქმნი, რომლის არსებობაც, თბილისის თუნდაც ერთი „არასანქცირებული“ მოძრაობის შემთხვევაში, კითხვის ნიშნის ქვეშ დადგება.

საშუალოვადიან პერსპექტივაში საქართველოს პროდასავლური კურსი ტერიტორიულ მთლიანობას მართლაც აშორებს, თუმცა სხვა არჩევანი თითქოსდა არც არის, რადგან საფასური, რომლის გადახდაზეც ჩრდილოეთიდან მიგვანიშნებენ, სხვას არაფერს, თუ არა სუვერენიტეტზე უარის თქმას ნიშნავს.

ასე რომ, ქართული საზოგადოება არჩევანის წინაშე დგას- გახდეს აფხაზეთისა და სამხრეთ ოსეთის მუდმივი მძევალი, თუ განაგრძოს სახელმწიფოს შემდგომი მშენებლობა იმის იმედით, რომ მამავალში, როდესაც შესაბამისი პოლიტიკური რეალობა გაჩნდება, ამ „შესაძლებლობის ფანჯარას“ მომზადებული დახვდება.

ზოგადად, მუდმივად რუსეთ-დასავლეთის შეპირისპირებას და ამაზე ქვეყნის ისედაც შეზღუდული ინტელექტუალური რესურსის ხარჯვას ალბათ განვითარების სხვა ასპექტებზე ფიქრი გვმართებს; ამ მიმართულებით წარმატების შემთხვევაში, საქართველოს „ფასი“- როგორც რუსეთის, ასევე დასავლეთისათვის- მნიშვნელოვნად აიწევს, რაც საბოლოო ჯამში, კონფლიქტებზეც შესაბამის ასახვას პოვებს.