ამბები

ყველაფერი ამ სურათით დაიწყო.

მაგიდის ბოლოში, მარჯვენა კუთხეში მამაკაცი რომ ჩანს, ეს ვანო ჩხარტიშვილია, ედუარდ შევარდნაძის მთავრობის ეკონომიკის მინისტრი.

როგორც ქართული მედია წერდა, 2012 წელს ხელისუფლების ცვლილების შემდეგ სამართლიანობა, როგორც ჩანს, პირველ რიგში ვანო ჩხარტიშვილისთვის „აღსდგა“. პირველად ამის შესახებ რამდენიმე წლის წინ გავიგე, როდესაც არც მეტი არც ნაკლები ქალბატონმა მადლენ ოლბრაიტმა მკითხა “თქვენთან სასამართლოს ბიზნესმენები მართლა აკონტროლებენო?” და შემდეგ სწორედ ბატონ ჩხარტიშვილთან დაკავშირებული ერთ-ერთი საქმის შესახებ მიამბო, რომელშიც ამერიკელებიც იყვნენ მეორე მხარეს. ეს ძველი ისტორია და ამ ამბის შესახებ ფრაგმენტულად ჩვენშიც იწერებოდა. ამ საქმის დეტალებით არ გადაგტვირთვათ, მაგრამ, სიმართლე გითხრათ, ძალიან გამიკვირდა – ბადრი პატარკაციშვილის გარდაცვალების შემდეგ მასზე ბევრი არაფერი მსმენოდა და ჩემი ქვეყნის ცუდი ამბების ერთ-ერთი სერიის გმირი ჩემს მეხსიერებას ისტორიაში ყავდა გადასროლილი.

ამ დღეებში კვლავ დამისვეს იგივე კითხვები, ახლა უკვე ჩეხებმა. ზოგიერთებმა იცით, რომ რაღაც პერიოდით პრაღაში ვცხოვრობ, ვასწავლი, ვსწავლობ, ვიკვლევ, წიგნზე ვმუშაობ. ბევრი საინტერესო საქმე და საკეთებელი მაქვს, მაგრამ როდესაც ჩემი რიგით მესამე ჩეხი კოლეგა ბატონი ივანე ჩხარტიშვილის ვინაობით დაინტერესდა, სიმართლე გითხრათ, კეთილი ვინებე და ჩემს მეგობარ გუგლსმივაშურე მისი დღევანდელი საქმიანობით დაინტერესებულმა. ვინაიდან ჩეხეთში ჩინური კომპანიების ბიზნეს საქმიანობა აქტუალური თემაა და ჩემმა კოლეგებმაც სწორედ ამ კონტექსტში მკითხეს ჩხარტიშვილზე, მეც „ჩხარტიშვილის ჩინურ გატაცებებს“ ჩავუღრმავდი…

სწორედ მაშინ ვნახე ეს სურათიც. ფოტოზე აღბეჭდილია საქართველოს პრემიერის შეხვედრა ჩინეთის ერთ-ერთი უმსხვილესი კომპანია CEFC-ს წარმომადგენლებთან 2016 წლის ივნისში. საქართველოს მთავრობის მიერ გავრცელებული ინფორმაციის შესაბამისად “კომპანია CEFC-ი საქართველოში ინვესტირებით არის დაინტერესებული. მთავრობის მეთაურმა ინვესტორებს დეტალური ინფორმაცია მიაწოდა საქართველოს საინვესტიციო შესაძლებლობებზე, მათ შორის ენერგეტიკის, საფინანსო და ტურიზმის სექტორში. საუბარი ტრანსპორტისა და ლოგისტიკის მიმართულებებსაც შეეხო.” სწორედ ამ შეხვედრაზე შეთანხმდნენ შანხაიში საინვესტიციო ფორუმის გამართვაზე. შეხვედრას თავად კომპანია CEFC-ის ჯგუფის თავმჯდომარე იე ჟიანმინგი ესწრებოდა. ხოლო საქართველოს მხრიდან პრემიერი, მთავრობის წევრები და მხოლოდ ერთი ბიზნესმენი, სავარაუდოდ, როგორც “მიმზიდველი და წარმატებული ქართული ბიზნესის სახე და სიმბოლო” ივანე ჩხარტიშვილი.

ამ სურათს გავყევი. კიდევ ბევრი სხვა სურათი და ამბავიც ვნახე, ძირითადად ბოლო 2 წლის განმავლობაში გადაღებულ – მომხდარი „სამართლიანობა აღდგენილი“ ბიზნესმენის ექსკლუზიური სახელისუფლებო მხარდაჭერისა და ჩინური “ინვესტიციების” შესახებ.

CEFC-ი უკვე 2 წელიწადზე მეტია მრავალი ასეული მილიონის ინვესტიციის პირობას დებს საქართველოში. ეს დაპირება ხან ზეპირია და ხშირად კი სხვადასხვა ურთერითგაგების მემორანდუმებით გაფორმებული, თუმცა რეალური შედეგი ქვეყნის ეკონომიკის გაჯანსაღებისა და ჯერ არნახული ინვეესტიციების შესახებ არავის უნახავს, ბიზნესმენ ივანე ჩხარტიშვილის გარდა. შეგახსენებთ ბოლო ორ ყველაზე გახმარეურებულ პირობას: 1 მილიარდის ინვესტიცია საქართველოში ჩინური კომერციული ბანკის შექმნის შესახებ, რომელიც დღემდე არავის უნახავს და არც მისი რეალურად შექმნის შესაძლებლობა ჩანს თუკი CEFC-ის დღევანდელ მდგომარეობას გავითვალისწინებთ და კიდევ უფრო ამბიციური პროექტი, რომლის შესახებაც საპარტნიორო ფონდმა და CEFC-მა წელიწადნახევრის წინ გვამცნეს – „საქართველოს აღმშენებლობის ნაციონალური ფონდი”, რომელიც, როგორც სახელშია მითითებული, ქვეყნის აღმშენებლობის მთავარი ბურჯი და მამოძრავებელი უნდა გამხდარიყო. ფონდი 2017 წლის შემოდგომაზე უნდა ამოქმედებულიყო და საქართველოს საპარტნიორო ფონდმა მის საწესდებო კაპიტალში 25 მილიონი ჩარიცხა.

არც ბანკი, როგორც მთავარი საინვესტიციო ინსტრუმენტი და არც აღმშენებლობის ფონდი, როგორც ქართულ-ჩინური ურთიერთობის წარმატების გენერატორი არავის უნახავს. არც იმის საფუძველი გვაქვს ვიფიქროთ რომ ამ თვალსაზრისით რაიმე პოზიტიური შედეგი მოსალოდნელია, თუმცა ბრჭყვიალა პრეზენტაციებისა და გაცემული დაპირებების ჩაშლის შესახებ დღეს არავინ საუბრობს. სამაგიეროდ, მთავრობის მიერ შექმნილი სასათბურე პირობებისა და ქართულ-ჩინურ ექსკლუზიური ბიზნეს ურთიერთობების წყალობით, ერთადერთი მოგებული დღეს ბიზნესმენი ვანო ჩხარტიშვილია.

ელიტური კორუფცია საქართველოში

კორუფცია ძალიან ფართო მნიშვნელობის და უამრავი კომპონენტის მომცველი ფენომენია. ის არავითარ შემთხვევაში არ შემოიფარგლება ხალათზე დაკერებული დიდი ჯიბით, რომელშიც პერიოდულად უკანონო შემოსავლები უკანონოდ ხვდება. საბოლოოდ კორუფციის შედეგი რაღა თქმა უნდა სარგებლის მიღებაა, თუმცა ეს უკანასკნელი მხოლოდ განვითარების პრიმიტიულ საფეხურზე მყოფ ქვეყნებში ხასიათდება პირდაპირი აღებ-მიცემობით, აი, დაახლოებით ისე, იმ მთავრობის დროს რომ იყო, სადაც ბატონი ვანო ეკონომიკის მინისტრი იყო.

ცოტა უფრო განვითარებულ სისტემებში კორუფცია ფავორიტიზმით, უპირატესობის მინიჭებით, არათანაბარი, არაკონკურენტული, ან მონოპოლიური პირობების შექმნით, კანონის უზენაესობის მოსპობით, ნეპოტიზმით და კიდევ ბევრი სხვა ფორმით ვლინდება.

ამ ფოტოზე სწორედ ამგვარი ისტორიის ერთი ეპიზოდია აღბეჭდილი. საქართველოს პრემიერ მინისტრი, მინისტრები, ოფიციალური პირები და მხოლოდ ერთი ბიზნესმენი რომელიც მთავრობის მიერ “ყველაზე დიდ, შეუდარებელ, ჯერ არნახულ” ჩინურ ბიზნეს კომპანიას CEFC-სთან შეხვედრას ესწრება. ცოტა მეტ დროს თუ დაკარგავთ და ამ კვლევას ბოლომდე ჩაიკითხავთ, ამგვარი ექსკლუზიური მოპყრობის შედეგებსაც დაინახავთ.

2016 წლის შანხაის ბიზნეს ფორუმი და კომპანია “შილდას” მონაგარი

როგორც ზემოთ ნახსენებ შეხვედრაზე დაიგეგმა, 2016 წლის ივლისში, შანხაიში ბიზნეს ფორუმი ნამდვილად გაიმართა. ფორმუზე საქართველოს ვიცე-პრემიერი ქუმსიშვილი, მთავრობის წევრები და კვლავაც ბიზნესმენი ვანო ჩხარტიშვილი წარმოადგენდნენ. სავარაუდოდ, რადგან ფორუმი იყო მასში რამდენიმე სხვა ქართველ ბიზნესმენსაც უნდა მიეღო მონაწილეობ, თუმცა ოფიციალურ ინფორმაციასა და ფოტომასალაში, ოფიციალურ შეხვედრებზე რომელსაც ვიცე-პრემიერი მართავდა კვლავაც მხოლოდ ბატონი ჩხარტიშვილი ჩანს.

შეხვედრაზე “საქართველოში წარმოებული აგროსამრეწველო პროდუქციის ჩინეთში დისტრიბუციის შესაძლებელობებზე ისაუბრა” ბატონმა ქუმსიშვილმა, სამაგალითოდ კი ბატონი ჩხარტიშვილი და მისი შილდაში არსებული კომპანიები იყო წარმოდგენილი. მედიის ინფორმაციით, შედეგად სწორედ “შილდა თრეიდმა გააფორმა “მსხვილ ჩინურ კომპანიასთან ურთიერთგაგების მემორანდუმი”. “შილდა” სწორედ ვანო ჩხარტიშვილის ოჯახის კომპანიაა. კომპანიის პარტნიორები ნათია და მიხეილ ჩხარტიშვილები ბატონი ვანოს შვილები არიან.

2017 წლის იანვარში ქართულ მედიაში გავრცელდა ინფორმაცია რომ: “მიხეილ და ნათია ჩხარტიშვილების მიერ დაფუძნებული კომპანია “შილდას” მიერ ერთი ხელშეკრულების ფარგლებში შემდგარი ეს გარიგება უპრეცედენტოდ მასშტაბურია, რამდენადაც თითქმის უტოლდება 2016 წელს საქართველოდან ჩინეთის ბაზრებზე ექსპორტირებული ღვინის მთლიან მოცულობას”. კომპანია „შილდა თრეიდმა“ ჩინურ კორპორაციასთან თანამშრომლობის მემორანდუმი 2016 წლის ივლისში ქართულ-ჩინური ბიზნესფორუმის მსვლელობისას გააფორმა, რომელსაც წინ საქართველოს პირველი ვიცე–პრემიერის, ეკონომიკის მინისტრის დიმიტრი ქუმსიშვილის და მსხვილი ჩინური კორპორაციის პრეზიდენტის შეხვედრა უძღვოდა. შეხვედრას ესწრებოდნენ მთავრობის წევრები და ბიზნესმენი ივანე ჩხარტიშვილი. თუმცა მსხვილ ინვესტორებთან შეხვერდებში მონაწილეობის ჩხარტიშვილის ექსკლუზივი თქვენ უკვე იცით. ხელშეკრულება 5 მილიონ ბოთლ ქართულ ღვინოზე გაფორმდა.

ქართული გალობა, ჩინეთი და პრემიერი ბახტაძე

2017 წლის ზაფხულში, პეკინში საქართველო-ჩინეთის დიპლომატიური ურთიერთობების 25 წლისთავის საიუბილეო დღეები გაიმართა, რომელიც ასევე ექსკლუზიურად სწორედ ბატონი ვანო ჩხარტიშვილის აკომპანიმენტით წარიმართა. საიუბილეო დღეები საუკეთესო შესაძლებელობა იყო საქართველოს, მისი პროდუქტების, ტურიზმისა და ზოგადად ბიზნესის პოტენციალის დემონსტრირებისთვის, რასაც ბატონმა ვანომ როგორც ჩანს “წარმატებით” გაართვა თავი. პეკინში ვანო ჩხარტიშვილი მისი საქველმოქმედო ფონდის “ქართული გალობის” სახით იყო წარმოდგენილი, ღონისძიების სპონსორები სწორედ CEFC და ჩხარტიშვილის “ქართული გალობა” იყვნენ.

შემედავებით, ადამიანი სპონსორი იყო და იქით თავისი ფული გადაიხადა, რა პრეტენზია გაქვთო და მართალიც იქნებოდით რომ არა ის ფაქტი, რომ ამ შემთხვევაში ბატონი ვანო იმ ორგანიზაციით ოპერირებდა, რომელსაც სულ ახლახანს, 2018 წლის 11 ივლისს მე და თქვენ 134,484 ლარი შევუგროვეთ და ვაჩუქეთ, რომ პრობლემები არ ქონდეს მომავალში. დიახ, ჩემი და თქვენი გადახდილი გადასახადებით, ქვეყნის პრემიერმა ბახტაძემ სწორედ ივანე ჩხარტიშვილის ხელმძღვანელობით მოქმედი ორგანიზაცია დააფინანსა 2018 წლის 11 ივლისს სხვადასხვა ღონისძიებებისთვის. მაქვს საფუძვლიანი ეჭვი ვიფიქრო, რომ ეს ბიუჯეტიდან ამ ორგანიზაციისთვის გადახდილი პირველი ხარკი არ არის, თუმცა შემდგომი კვლევა თქვენთვის მომინდია.

ვინ არის CEFC

ქართველი ექს-პრემიერების, ექს-მინისტრების და „სასახლის კარის ბიზნესმენების“ ჩინეთით გატაცების კვლევამ თავად ჩინური მხარის არანაკლებ საინტერესო დეტალები ამოატივტივა. დავინტერესდი, თუ რას წარმოადგენს ჩინური კომპანია CEFC, რომელსაც ჩვენში სრულიად ერთმნიშვნელოვნად პოზიტიური იმიჯი აქვს, რომლის შესახებაც მხოლოდ ის ვიცით რომ 2014-16 წლებში ის ერთ-ერთი ყველაზე სწრაფად მზარდი ჩინური კომპანია იყო, რომელიც საერთაშორისო ბიზნეს სცენაზე უცბად ამოიზარდა და სულ რამდენიმე წელიწადში თავისი საქმიანობის პორტფელი როგორც გეოგრაფიულად, ასევე ფინანსურად ელვისებური სისწრაფით გაზარდა. სხვადასხვა კომპანიებისა და ექსპერტების მიერ, მისი ქონება ორიოდე წლის წინ 41 მილიარდ დოლარადაც კი იყო შეფასებული.

CEFC საქართველოში ირაკლი ღარიბაშვილის პრემიერობის დროს გამოჩნდა და სხვადასხვა ღონისძიებების, შეხვედრებისა და საინფორმაციო კამპანიების დროს უამრავი დაპირება გაიცა ქართული ეკონომიკის გადარჩენის მისიის შესახებ.

სხვათა შორის, მიმდინარე წლის თებერვალში, ყოფილი პრემიერი ღარიბაშვილი სწორედ ამ კომპანიის მრჩევლად დაინიშნა რეგიონალური პროექტების განხორციელების მიმართულებით.

ვითარების დრამატულობის უკეთ გაგებისთვის მნიშვნელოვანია გვახსოვდეს, რომ დღესაც, როდესაც თქვენ ამ სტატიას კითხულობთ, საქართველოს ხელისუფლების ოფიციალური განცხადებების, მედია რეპორტაჟების, ქართული ბიზნეს წრეების ინფორმაციების მიხედვით, CEFC კვლავაც წარმატებულ, მზარდ და საიმედო პარტნიორად მიიჩნევა. ამასობაში, რეალობა და სიმართლე ფუნდამეტურად განსხვავებულია.

აშშ-ში კორუფციის საქმეზე ფარდა აეხადა იდუმალებით მოცულ ჩინურ კომპანიას

სწორედ ამ სათაურით გამოვიდა New York Times (NYT)წამყვანი სტატია 2017 წლის 21 ნოემბერს, რომელიც CEFC-ის ერთ ერთი ხელმძღვანელი პირის პატრიკ ჰოს ნიუ იორკში დაპატიმრების, მის მიერ შექმნილი დანაშაულებრივი ქსელისა და კორუფციის ბრალდებით მიმდინარე სასამართლოს საქმეზე გვიამბობს.

სტატიაში ვკითხულობთ, რომ: “2014 წლის შემოდგომაზე პატრიკ ჰო ნიუ იორკში გაემგზავრა. აშშ იუსტიციის დეპარტამენტის მიხედვით, მისი მიზანი ჩინური კერძო კომპანიის სასარგებლოდ აფრიკელი მაღალი თანამდებობის პირების მოქრთამვა იყო.” გაზეთის გამოძიება, რომელიც რამდენიმე წლის მანძილზე გრძელდებოდა და რომლის მასალებიც, დღეს, ნიუ იორკის სასამართლოში პროკურორების მიერ წარდგენილი ბრალით არის დადასტურებული, დასაწყისში, ბატონი ჰოს მიერ ჩადის პრეზიდენტისა და უგანდას საგარეო საქმეთა მინისტრის მოსყიდვის მრავალმილიონიან სკანდალს შეეხებოდა.

ფედერალური პროკურორების მიხედვით, მიზანი ორივე ქვეყანაში ნავთობზე უფლებების მიღება იყო.

ბატონო ჰო წელიწადზე მეტია პატიმრობაშია და მანჰეტენზე სასამართლოს ელოდება, ფულის გათეთრების საერთაშორისო აქტებისა და უცხოელების კორუფციული მოქმედებების კანონის დარღვევისთვის, გირაოს უფლების გარეშე.

ამერიკის ფედერალური პროკურორების მიერ წაყენებული ბრალის მიხედვით, სქემა მარტივად მუშაობდა. CEFC China Energy Company/ ჩინეთის ენერგეტიკული კომპანია, ჰონგ კონგში რეგისტრირებული მისი არამომგებიანი ორგანიზაციით ცდილობდა ჩადსა და უგანდაში ნავთობზე უფლებების მოპოვებას. ბატონო ჰო სწორედ CEFC-ის ამ არა-მომგებიანი შვილობილი ორგანიზაციის დირექტორი იყო.

ჩინეთის ნავთობკომპანიის მაღალი თანამდებობის პირები იარაღით ვაჭრობაზე და ირანის სანქციების აცილების სქემაში

დაპატიმრებული დამფუძნებელი და გამოძიება ჩინეთში

მრავლობითი მედია საშუალებების ინფორმაციით, ბატონი ჰო არ არის კომპანიის ერთადერთი ხელმძღვანელი რომელიც პატიმრობაში იმყოფება. კომპანიის დამფუძნებელი და ხელმძღვანელი ბატონი იუ ჟიანმინგი (კომპანიის მთავარი მოქმედი გმირი, რომელიც საქართველოშიც იმყოფებოდა და ფოტოზე არის აღბეჭდილი) გასულ წელს გაუჩინარდა და მის შესახებ ურთიერთგამომრიცხავი ინფორმაციები ვრცელდებოდა. როგორც NYTჩინეთის ბიზნეს ჟურნალ Caixin-ზე დაყრდნობით იუწყება, ბატონი იუ გაუხმაურებელი მიზეზების გამო გამოძიების ინტერესს წარმოადგენს და სავარაუდოდ პატიმრობაშია. იმავე წყაროს ცნობით, გამოძიება CEFC-ის კიდევ მრავალი სხვა დირექტორითა და აღამსრულებლით არის დაინტერსებული და მათ ქვეყნის დატოვება ეკრძლებათ.

გაყინული ქონება, რომელსაც ახალი პატრონი ყავს სახელმწიფოს სახით

2018 წლის 27 მარტს Bloomberg-ი უწყება, რომ “პრობლემებში მყოფი ჩინური კონგლომერატის” მთელი ქონება დაბლოკილი, მისი თავმჯდომარე სამართლებრივ პასუხისმგებლობაში, ხოლო თავად კომპანია სახელმწიფოს მმართველობაში გადასვლის მოლოდინშია. 14 მარტს ნიუ იორკ თაიმსი კი იუწყებოდა რომ სახელმწიფოს კუთვნილმა ჩინურმა კონგლომერატმა, Citic-მა CEFC-ის საერთაშორისო ქონება გადაიბარა.

CEFC-ის ყველაზე დიდი პროექტები და ერთობლივი უარი საერთაშორისო საბანკო სისტემისგან

CEFC-ის ორი ყველაზე დიდი პროექტი, რომლის გამოც იგი მსოფლიოს ყურადღების ცენტრში მოექცა Rosneft-ის წილის შესყიდვა რომელიც სხვადასხვა ანგარიშების მიხედვით 8-დან 9 მილიარდ დოლარამდე ღირებულების ტრანზაქცია და შედარებით მცირე, თუმცა ევროპულ ბაზარზე ყველაზე დიდი, ჰოლანდიური KMG International-ის 51 პროცენტიანი წილის შესყიდვის განაცხადი იყო. ეს უკანასკნელი ჩვენთვის კარგად ცნობილი Rompetrol-ის სამართალმემკვიდრეა. დაახლოებით იმავე პერიოდში, CEFC-მა კიდევ ერთი ნავთობის გიგანტში პორტუგალიურ Partex-ში წილის შესყიდვაზეც გააკეთა განაცხადი. ჰოლანდიური და პორტუგალიური კომპანიების შესყიდვის ბედზე ოდნავ მოგვიანებით მოგიყვებით.

რაც შეეხება Rosneft-ის წილის შესყიდვას, ეს უკანასკნელი ზუსტად იმ დროს განხორციელდა, როდესაც რუსეთი მკაცრი საერთაშორისო სანქციების ქვეშ მოექცა, თავად კომპანია ინდივიდუალურადაც სანქცირებული იყო. “რუსული კომპანიებისთვის საერთაშორისო ინვესტიციების შენარჩუნება შეუძლებელი ამოცანა გახდა” და სწორედ ამ დროს მხსნელად გამოცხადდა CEFC. რუსეთს ხელისუფლებისთვის სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანი იყო მსგავსი საერთაშორისო ოპერაცია როგორც ფინანსური, ასევე ლეგიტიმაციის თვალსაზრისით. “შეთანხმებად გაარღვია ჩაკეტილი წრე” – წერდა Financial Times.

New York Times-ის მიხედვით CEFC-ის Rosneft-ის კონტრაქტს პრობლემები აქვს ვინაიდან კომპანია ვერ ასრულებს თავის ფინანსურ ვალდებულებებს. მ/წ იანვარში VTB-ი ბანკის ხელმძღვანელმა განაცხადა მზადყოფნა CEFC-ს შესყიდვის დასრულებისთვის ასესხონ 5 მილიარდი, თუმცა როგორც ბანკმა ასევე Rosneft-მა უარი განაცხადეს შემდგომი დეტალების გამხელისგან, მათ შორის საიდუმლოდ დარჩა ვალის გარანტიის საკითხიც. ამასობაში, ფაქტია რომ კომპანიას ფინანსური კრიზისი აქვს. გარდა იმისა, რომ მისი ქონება სახელმწიფო კომპანიამ გადაიბარა, თავად CEFC-ის სექტემბრის დეკლარაცია ადასტურებს რომ 20 მილიარდი ვალი აქვთ და გასტუმრების პოტენციალი არ ჩანს.

აქვე უმნიშვნელოვანესი ფაქტია, რომ მიუხედავად კომპანიის სამწლიანი სწრაფი ზრდისა და თავბრუდამხვევი წარმატებისა, ვერც კომპანიამ და ვერც მისმა დამფუძნებელმა ვერ შეძლეს საერთაშორისო ბანკირების ყურადღების მიპყრობა და ნდობის მოპოვება. როგორც Financial Times იუწყება 2012 წლიდან განხორციელებული 21 მსხვილი საერთაშორისო შესყიდვის მიუხედავად მხოლოდ ერთი დასავლური ბანკის Lazard-ის დაინტერესება მოახერხეს და ისიც მხოლოდ ერთ ტრანზაქციაზე ამერიკაში. ყველა დანარჩენი CEFC-ის შიდა რესურსებით გაკეთდა. ბანკირებმა ჰონგ-კონგში, ვისთანაც CEFC მოლაპარაკებებს აწარმოებდა FT-ის უთხრეს რომ “ჩვენ წინ ვერ წავიწიეთ მოლაპარაკებებში და ვერც ვერავინ სხვამ. არავინაა თავგადასავლების ხასიათზე დღეს”. ეს ფაქტიც არის VTB-ის შეთავაზების მიმართ უდიდესი ინტერესის მიზეზი.

შესყიდვის ბედი პორტუგალიასა და ჰოლანდიაში

Portugal Press-ის 2018 წლის 13 აპრილის მასალის მიხედვით, ნავთობისა და გაზის პორტუგალიურ გიგანტ Partex-ში წილის გაყიდვის ხელშეკრულება, ჩინელებთან რომელიც 500 მილიონი ევროს ღირებულების იყო, დღის წესრიგიდან მოიხსნა, მიუხედავად პრაქტიკულად დასრულებული მოლაპარაკებებისა. პორტუგალიური კომპანიის პრესრელიზში კი ეწერა, რომ ხელშეკრულების ჩაშლა გამოწვეულია “ბოლო პერიოდში საჯაროდ ცნობილი გარემოებებით” რომლის “სრულყოფილად ახსნა ჩინურმა მხარემ ვერ შეძლო”. შესაბამისად დაასკვნეს, რომ “აღარ არსებობდა პირობები მოლაპარაკებების გასაგრძელებლად”.

ასევე საერთაშორისო მედიაში გავრცელებულ სკანდალურ ინფორმაციებს უკავშირდება CEFC-ის მოლაპარაკებების ჩაშლა ჰოლანდიაში.

ჩინეთთან საქართველოს სავაჭრო-ეკონომიკური თანამშრომლობის გაღრმავებას მხოლოდ მივესალმები, მაგრამ არა ცალკეული ჩინოვნიკების, „სასახლის კარის ბიზნესმენებისა“ თუ საეჭვო რეპუტაციის კომპანიების საკეთილდღეოდ”,-  წერს  თავდაცვის   ყოფილი მინისტრი თინა ხიდაშელი.

გვინდა გამოვეხმაუროთ საქართველოში პოლონეთის ელჩის განცხადებებს ჩინური კომპანიების შესახებ და პასუხი გავცეთ მის მიერ დასმულ შეკითხვებს.

http://expressnews.com.ge/?id=36562

https://bpn.ge/ekonomika/24090-giorgi-kvirikashvili-chinethis-erth-erthi-umskhvilesi-kompania-cefc-s-tsarmomadgenlebs-shekhvda.html?lang=ka-GE

http://www.bm.ge/ka/article/quotsaqartvelos-agmsheneblobis-nacionaluri-fondisquot-50-milionian-kapitalshi-sapartnioro-fondis-wili-24-mln-iqneba/11773

http://www.newposts.ge/?l=G&id=115065-ქუმსიშვილი,%20ჩინური

https://declaration.gov.ge/Home/DownloadPdf/90058

http://alion.ge/?view=article&id=787

http://mcs.gov.ge/News/saqartvelo-chinetis-diplomatiuri-urtiertobebis-25.aspx

https://pia.ge/post/185957-irakli-raribasvili-cinetis-umsxvilesi-kompaniis-sametvalyureo-sabwos-mrcevlad-dainisna

nytimes.com

nytimes.com/china-cefc

https://www.ft.com/content/e3f8cbd2-983f-11e7-a652-cde3f882dd7b

http://portugalresident.com/gulbenkian-pulls-plug-on-€500-million-oil-deal-with-chinese

https://www.romaniajournal.ro/failed-transaction-between-kmg-and-chinas-cefc-for-kmg-international-nv-former-rompetrol-group/

https://www.facebook.com/DroebaOfficial/videos/181817970219077

https://www.facebook.com/GeorgianCivicIDEA/videos/3248916702002085

ჰიბრიდული ომის პირველი სახელმძღვანელო სტუდენტების და ყველა დაინტერესებული ადამიანისთვის.

ჩვენი ერთწლიანი შრომის შედეგი!

ყველა დაინტერსებულ პირს წიგნის შეძენა შეუძლია: http://bit.ly/38I2cV0

---

ავტორი

აშკარაა, რომ 2000-იანი წლებიდან დღემდე „სტრატეგიულიკომუნიკაცია“ (სტრატკომი), როგორც ინფორმაციის მენეჯმენტის ახალი დისციპლინა, დღემდე აქტიურად იბრძვის თვითგამორკვევისთვის და თავის მონათესავე, უკვე დამკვიდრებულ სპეციალობებთან თუ პროფესიებთან(საინფორმაციო-ფსიქოლოგიური ოპერაციები, საზოგადოებასთან ურთიერთობა, მარკეტინგი, ინტეგრირებული მარკეტინგული კომუნიკაციები, კორპორატიული კომუნიკაციები, ორგანიზაციული კომუნიკაციები და სხვა) არც თუ სახარბიელო ურთიერთობებში იმყოფება.

სრული ტექსტი

„კონფლიქტის საფასური: ქართულ-სამხრეთოსური კონტექსტი“  წარმოადგენს სტატიების კრებულს, რომელშიც შესულია ქართველი, ოსი და საერთაშორისო ექსპერტების მრავალფეროვანი და ზოგჯერ წინააღმდეგობრივი თვალსაზრისი კონფლიქტის საფასურის შესახებ. პუბლიკაცია მომზადდა ჯორჯ მეისონის უნივერსიტეტისა და კონფლიქტების ტრანსფორმაცის ალიანსის (აშშ) მიერ დიდი ბრიტანეთის კონფლიქტების აღმოფხვრის, სტაბილურობისა და უსაფრთხოების ხელშეწყობის ფონდისა და აშშ განვითარების სააგენტოს ფინანსური მხარდაჭერით.

• გამოცემის წელი: 2016
• გამომცემლობა: ჯორჯ მეისონის უნივერსიტეტი, აშშ

გადმოწერა

2008 წლის აგვისტოს ომის ათი წლის თავზე საქართველო კიდევ უფრო დაშორდა აფხაზეთსა და ოსეთს, რუსეთი – საქართველოს, აფხაზეთი –  დამოუკიდებლობას. ალბათ სამხრეთ ოსეთი ერთადერთია, რომელიც საკუთარ ნაიცონალურ პროექტს – გახდეს რუსეთის ფედერაციის ნაწილი, უფრო მიუახლოვდა, ვიდრე დაშორდა. ამასთანავე, 2008 წელმა და თანმდევმა საშინაო და საგარეო პოლიტიკურმა მოვლენებმა, ერთი სიახლე ნამდვილად მოიტანა – კერძოდ, მხარეებმა საბოლოოდ გააცნობიერეს, რომ კონფლიქტი განგრძობით ხასიათს ატარებს და სტატუს-კვოს კიდევ ერთხელ შესაცვლელად არავინაა მზად.

ნაციონალები, ოცნება და “პაატა”- ანუ რატომ არ იცვლებიან ქართველები?!

საქართველოს გაცხადებული მიზანი იყო და რჩება ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენა; თუმცა, 2008 წლის შემდგომ, საკითხის „ქართულად“ გადაჭრის პერსპექტივა ფრიად ბუნდოვანი გახდა. ომის შემდგომ, სამხრეთ კავკასიაში, ხოლო მოგვიანებითმთიანად პოსტ-საბჭოთა სივრცეში(უკრაინაში რუსეთის შეჭრის ფონზე),   ძალთა ბალანსი, რუსეთის სასარგებლოდ შეიცვალა. ქართულ-ოსური და ქართულ-აფხაზური ურთიერთობების „მოგვარების“ სამხედრო ვარიანტი, ქართველებმა თაროზე შემოდეს; დარჩა ერთადერთი გზა – მშვიდობის მოგება, ანუ საკუთარი ეკონომიკურ-სოციალური მდგომარეობის გაძლიერება და გრძელვადიან პერსპექტივაში, ხელსაყრელი საერთაშორისო გარემოს პირობებში, რაიმე იმგვარის შეთავაზება აფხაზებისა და ოსებისთვის, რაზეც უარის თქმა ფრიად გაჭირდებოდა.

ვერ ვიტყვით, რომ  ქართული პოლიტიკური ელიტისა და საზოგადოებისთვის, ეს გზა სრულიად ახალი იყო – 2008 წლამდეც, თბილისს კონფლიქტის დარეგულირების არაერთი სამშვიდობო ინიციატივა ჰქონდა; სამწუხაროდ მოუთმენლობა, რომელიც ყველა საქმის უპირველესი მტერია, ხოლო კონფლიქტებში დამღუპველი – ქართველთა ინიციატივების განუყრელი თანმდევი იყო.

საქართველოს მესამე პრეზიდენტის, მიხეილ სააკაშვილის ხელისუფლებამ, ომიდან სულ რამოდენიმე კვირის თავზე, ჩვეული შეუპოვრობით იმუშავა და მალევე, კანონმდებლობისა (კანონი ოკუპირებული ტერიტორიების შესახებ) და მოგვიანებით, პოლიტიკის დოკუმენტების შეიმუშავა. . მრავალი საინტერესო იდეისა და შესაძლებლობის მიუხედავად, რომელთაც საქართველოს ხელისუფლება სთავაზობდა  აფხაზეთისა და სამხრეთ ოსეთში მცხოვრებ მოსახლეობას, სტრატეგიამ ვერ, ან მხოლოდ ნაწილობრივ იმუშავა; რაც ბუნებრივი და გასაგებიც იყო – გარდა იმისა, რომ ქართული ტექსტების ტერმინოლოგია (ოკუპაციის მუდმივი რეფერირება და სხვა), როგორც სოხუმისთვის, ასევე ცხინვალისთვის მიუღებელი იყო, მხარეებს აკლდათ მთავარი – ერთურთის ნდობა.

შესაბამისად, 2012 წლის საპარლამენტო არჩევნებში გამარჯვებულ „ქართულ ოცნებას“, ფრიად რთული მემკვიდრეობა ერგო. გარკვეული ოპტიმიზმი, პაატა ზაქარეიშვილის რეინტეგრაციის მინისტრად დანიშვნამ გააჩინა (მოგვიანებით სამინისტროს სახელი გადაერქვა). იგი, კონფლიქტების თემატიკაზე, სამოქალაქო სექტორიდან მრავალი წელი მუშაობდა და გამოირჩეოდა თავისი გამბედავი, ლიბერალური ინიციატივებით. პაატა ზაქარეიშვილისა  და როგორც ჩანს, მაშინდელი მმართველი გუნდის, ხედვა შემდეგ დაშვებას ეყრდნობოდა: თუ საქართველო მოახერხებდა ქართულ-რუსული ურთიერთობების შედარებით ნორმალიზაციას და პოლიტიკური დაძაბულობის დაწევას, მაშინ, პარალელურ რეჟიმში, მოხერხდებოდა ქართულ-აფხაზური და ქართულ-ოსური თანამშრომლობის წარმართვაც; იგულისხმებოდა, რომ რუსეთი, საერთაშორისო დონეზე ნაკლებად „ხმამაღალი“ და ზოგადად კონსტრუქციული საქართველოს პირობებში, ამ ურთიერთობებს ხელს არ შეუშლიდა; ან ნაკლებად შეუშლიდა. პარადოქსულია, მაგრამ თბილისში თითქმის არ ფიქრობდნენ, იმაზე თუ რა ინტერესი უნდა ჰქონოდა მოსკოვს ქართულ-აფხაზურ-ოსურ დაახლოებაში? ქართველთა გულუბრყვილობა განსაკუთრებით გასაკვირი ხდება, რუსეთის უზომოდ პრაგმატული და ცინიკური საგარეო პოლიტიკის ფონზე; ვრცლად რუსეთის ინტერესებზე ქვემოთ ვისაუბრებთ.

რუსეთის ინტერესების არასწორ ინტერპრეტაციას, არახელსაყრელი საერთაშორისო მოვლენებიც დაემთხვა. საგარეო დონეზე საქართველოს პოლიტიკის ძირითადი მსაზღვრელი, უკრაინაში განვითარებული მოვლენები აღმოჩნდა; ყირიმის ანექსიამ და რუსეთის სამხედრო აქტივობებმა აღმოსავლეთ უკრაინაში,  დაძაბა საერთაშორისო კონტექსტი. ხოლო,  რუსეთ-დასავლეთის დაპირისპირების ფონზე, თბილისი რაიმე სახის მკვეთრი ნაბიჯების გადადგმას მოერიდა – გაუგებარი შეიქმნა სავარაუდო რეაქციები მოსკოვიდან, ვაშინგტონიდან, თუ ბრიუსელიდან.

სიახლეების მოწინააღმდეგეთა ბანაკი, შიგნითაც ბევრად უფრო ძლიერი აღმოჩნდა. ახალ მინისტრს, მრავალი ოპონენტი გამოუჩნდა, როგორც ოპოზიციურ ფლანგზე, ასევე სახელმწიფო ინსტიტუციებსა და საკუთრივ ქართული ოცნების მინისტრთა კაბინეტშიც. „კონსერვატორებისთვის“ გაუგებარი იყო, რა შედეგების მოტანა შეეძლო პირდაპირ დიალოგს აფხაზებთან და ოსებთან; მაშინ როდესაც პროცესებზე რეალური გავლენის მოხდენა, მათი აზრით, მხოლოდ მოსკოვს შეეძლო, ხოლო დიალოგსა და პირდაპირ კონტაქტებს, შესაძლოა სოხუმისა და ცხინვალისთვის დამატებითი ლეგიტიმაცია შეეძინა.

პარადოქსულია, მაგრამ პირდაპირი ურთიერთობების დამყარების პერსპექტივას, არც სოხუმი და ცხინვალი გამოხმაურებია განსაკუთრებული ენთუზიაზმით; პაატა ზაქარეიშვილის განცხადებების ადრესატები, ძირითად, საკმაოდ  თავშეკავებულნი იყვნენ.

საბოლოოდ ქართული ოცნება ფრთხილ, შეიძლება ითქვას ზედმეტადაც, მოზომილ პოლიტიკას დაადგა, რომელიც შემდეგ ძირითად მიმართულებებს მოიცავს: რუსეთის ზომიერ კრიტიკას საერთაშორისო არენაზე, ოკუპაციის თემის აქტუალიზაციას და მის გამყარებას სხვადასხვა საერთაშორისო ორგანიზაციის დონეზე, არაღიარების პოლიტიკის აქტიურ გატარებას მთელი მსოფლიოს მასშტაბით და მცირე ნაბიჯებს აფხაზებთან და ოსებთან მიმართებაში. ეს შეთავაზებები, საკუთარი არსითა და ფორმით, ხშირ შემთხვევაში იმდენად დაბანსებულია, რომ არც პოლიტიკურ ოპოზიციაში, არც სოხუმში, არც ცხინვალში და ასე განსაჯეთ, არც მოსკოვში, განსაკუთრებულ გაღიზიანებას არ იწვევს. ყველასათვის გასაგებია, რომ ისინი სტატუს-კვოს (ყოველ შემთხვევაში დღეს) –  არაფრით ემუქრება.

ალბათ, განსაკუთრებულ ცვლილელებს არც მომავალში უნდა ველოდოთ, მითუმეტეს, რომ ამომრჩეველებს შორის ქართული ოცნების მხარდაჭერა, ექვსი წლის თავზე, მნიშვნელოვნად შემცირდა; კონფლიქტები, მრავალი მოუგვარებელი სოციალური საკითხის ფონზე, ქართველთა ყოველდღიურობაში სულ უფრო მცირე ადგილს იკავებს; აფხაზთა და ოსთა მოსახიბლ ქვეყანამდეც ჯერ შორია და არც საერთაშორისო კონიუქტურა იძლევა განსაკუთრებული ოპტიმიზმის საფუძველს.

საბოლოო ჯამში, ქართველებს მუდმივად ეშინიათ გადადგან ნაბიჯი და დაუშვან შეცდომა, რათა ამით არ დააჩქარონ აფხაზეთისა და ოსეთის აღიარება/დაკარგვა; თუმცა, მოგვიანებით უფრო დიდ დათმობებზე უწევთ წასვლა. დროა ეს გამოცდილება, ცოდნად ვაქციოთ.

“არაპროგნოზირებადი” რუსეთი

ჩვენ, ქართველების უმეტესობას, არ მოგვწონს რუსეთის მიდგომები, თუმცა ის რასაც რუსეთი, ბოლო ათი წელია აკეთებს თბილისთან, სოხუმთან და ცხინვალთან მიმართებაში სრულიად ეწერება იმ საგარეო ლოგიკაში, რომელსაც იგი პოსტ-საბჭოთა სივრცეში და უკვე მის მიღმაც, მისდევს. ნატოს და ევროკავშირის არ შეშვება ახალ ტერიტორიებზე და საკუთარი გავლენის აღდგენა, ყველგან, სადაც ამის საშუალებას ადგილობრივი სახელმწიფოებრივი ინსტიტუტებისა და სამოქალაქო საზოგადოების სისუსტე იძლევა – არის ის პოლიტიკა, რომელსაც რუსეთი თანმიმდევრულად და საკმაოდ წარმატებით ატარებს; ამასთანავე, როგორც საქართველოსა და უკრაინის შემთხვევებმა ცხადჰყვეს, ამ გზაზე იგი ნებისმიერ მეთოდს იყენებს – ოკუპაციიდან დაწყებული, ანექსიით დამთავრებული.

პირველ ნაწილში, ანუ საქართველოს “არ გაშვებაში”, რუსეთი ნაწილობრივ წარმატებულია – ნატოში საქართველოს გაწევრიანების პერსპექტივა, ბუქარესტის სამიტიდან ათი წლის თავზე, კვლავ ბუნდოვანია; ევროკავშირის წევრობაც შორსაა. თუმცა, ერთია დე-იურე და მეორეა ფაქტობრივი სიტუაცია – დღეს საქართველოში ბევრად უფრო მეტი ნატო და ევროკავშირია, ვიდრე 2008 წელს და პირიქით.

უცნაურია, მაგრამ მეტი ნატოსა და ევროკავშირის ფონზე, დღეს საქართველოში მეტი რუსეთიცაა – ეკონომიკური ურთიერთობები, ტურისტების რაოდენობა, კულტურულ-ჰუმანიტარული კონტაქტები, ყველა ეს მიმართულება მზარდია; გაჩნდნენ პოლიტიკური პარტიებიც, მათ შორის საქართველოს პარლამენტშიც, რომელთა რუსეთისადმი დამოკიდებულება უფრო დადებითია, ვიდრე უარყოფითი.

ზუსტად ამიტომ, რუსეთი არც თბილისთან, არც სოხუმთან და არც ცხინვლათან მიმართებაში მკვეთრ ნაბიჯებს არ გადადგამს. საქართველო, 2008 წლის ომმა, რუსეთს დააშორა, მაგრამ არა იმდენად, რომ იგი საბოლოო დაკარგულად ჩაითვალოს; შესაბამისად, არც ოსეთის და მითუმეტეს აფხაზეთის, ანექსია მალე არ მოხდება, მათი საქართველოზე ზეწოლის პოტენციალი, ჯერ, სრულად, არ ამოწურულა; და თუ რუსეთი, ოდესმე,  ქართულ-აფხაზურ და ქართულ-ოსურ ურთიერთობებს არ შეეწინაღმდეგება, ეს მხოლოდ საქართველოს რუსეთის ორბიტაზე დაბრუნების კონტექსტში მოხდება.

რა ხდებოდა აფხაზეთში?

2008 წლის ქართულ-რუსული ომის შედეგმა, განსაკუთრებით კი აფხაზეთის რუსეთის მხრიდან აღიარებამ – ადგილობრივ ელიტებში და ზოგადად საზოგადოებაში, დიდი აღფრთოვანება და ენთუზიაზმი გამოიწვია. თითქოსდა საქართველოს საკითხის დღის წესრიგიდან მოხსნას, აფხაზეთის სახელმწიფოებრიობის განუხრელი განვითარება უნდა მოჰყოლოდა. მაშინ ცოტა თუ ფიქრობდა იმაზე, თუ რამდენად შეძლებდა აფხაზური ელიტა – სახელმწიფოებრიობის “აწევას”; იყო კი მზაობა კორუფციასთან, ნეპოტიზმთან, კრიმინალთან, კლანურობასთან და სხვა მრავალ, თითქმის ენდემურ, მოვლენასთან, ბრძოლისთვის?! აღარაფერს ვამბობ ისეთ გამოწვევასთან  გამკლავებაზე, როგორიც შეიძლება იდგეს საზოგაოების წინაშე, რომლის მხოლოდ მესამედია სახელწიფოებრიობის იდეისადმი ლოიალური – ქართველები და სომხები, როგორც აღიარებამდე, ასევე აღიარების შემდგომ, აფხაზურ პროექტში თავს დიდად ვერ ხედავდნენ; აფხაზებს ამისთვის ბევრი არც არაფერი გაუკეთებიათ, უფრო პირიქით.

მიუხედავად ხელისუფალთა ცვლისა, არსებულმა პოლიტიკურ-საზოგადოებრივმა ელიტებმა, ვერცერთი ზემოთ ჩამოთვლილი გამოწვევა ვერ დაძლიეს; მეტიც, კრიმინალმა და კორუფციამ, განსაკუთრებით რაულ ხაჯიმბას მმართველობის პირობებში, შეუქცევადი და აღმავალი ხასიათი შეიძინა; ამასთანავე 2014 წელს, საქართველოს მიერ ევროკავშირთან გაფორმებული ასოცირებული ხელშეკრულების ფონზე, საქართველოს დასჯის საბაბითა და აფხაზეთში საკუთარი გავლენის გაზრდის მიზნით, რუსეთმა  აფხაზეთთან „მოკავშირეობისა და სტრატეგიული პარტნიორობის“ შეთანხმება გააფორმა.

შედეგად რუსეთის ისედაც უზარმაზარი გავლენა, ამ ათი წლის განმავლობაში, ეტაპობრივად აბსოლუტურ კონტროლში გადაიზარდა; ყოველ შემთხვევაში ყველაფერი აქეთკენ მიდის. მართალია მოვლენათა ამგვარი განვითარება ფრიად აღიზიანებს ადგილობრივებს, თუმცა ეს გაღიზიანება ვერა და ვერ გადაითარგმნა პოზიტიურ ძალისხმევაში – სახელწიფოებრიობის, ინსტიტუტების, ეკონომიკის და სხვა დარგთა მშენებლობაში; რაც ბუნებრივია შეამცირებდა სოხუმის მოწყვლადობას მოსკოვთან მიმართებაში.

თბილისში სწუხან, მრავალი მაღალჩინოსანი აცნობიერებს, რომ საკუთარ სახელწიფოებრივ იდეაში იმედგაცრუებული აფხაზეთის ტრანსფორმაცია სამხრეთ ოსეთად, მხოლოდ და მხოლოდ დროისა და ტექნიკის ამბავია. მაგრამ, როგორც უკვე ზემოთ აღვნიშნე, „აღიარების პარანოია“, ანუ შეცდომების დაშვების შიში – საქართველოს გაბედულ ქმედებებს, აგერ უკვე ოცდახუთი წელია აფერხებს. 

რა ხდებოდა სამხრეთ ოსეთში?

საკუთარ შესაძლებლობებს, ჩამოთვლილთა შორის, ყველაზე ადექვატურად ოსები აფასებენ – დამოუკიდებელი სახელმწიფოს შექმნას, ცხინვალში ყოველთვის „ორი ოსეთის“ გაერთიანებას ამჯობინებდნენ. ამ ორ იდეას შორის ჭიდილი, დიდხანს მიდიოდა, თუმცა ბოლო დროს, უნიონიზმი დომინანტ პოლიტიკურ ნარატივად იქცა.

2008 წლის ომის შემდეგ, რუსეთიდან წამოსული ფინანსური რესურსების, ჯერ კიდევ გაუგონარი უყაირათობით ხარჯვის ფონზე, ადგილობრივი  პოლიტიკური კლანების, გეოგრაფიული მდებარეობისა და არსებული დემოგრაფიული მდგომარეობის პირობებში, დამოუკიდებელ ოსეთზე საუბარი ოსური საზოგადოებაში სულ უფრო ნაკლებ პოპულარული გახდა. სწორედ რუსეთთან გაერთიანების ლოზუნგით, მოიგო საპარლამენტო და შემდეგ საპრეზიდენტო არჩევნები დე-ფაქტო პრეზიდენტმა – ანატოლი ბიბილოვმა.

და რადგან, ჯერჯერობით რუსეთი ოსეთის ანექსიას, თითქოსდა არ აპირებს – იძულებითი დამოუკიდებლობა, უახლოეს მომავალში, ერთადერთ პერსპექტივად რჩება.

დასკვნის მაგიერ

ჩვენი საქმეები ვერაა მთლად კარგად, მაგრამ შეიძლებოდა უარესადაც ყოფილიყო; ვისაც არ სჯერა ჩემი, შეუძლია ჩამოვიდეს თბილისში და გაიხედოს აღმოსავლეთით – ყარაბაღის, დასავლეთით – უკრაინის, განსაკუთრებით ურწმუნოებმა კი სამხრეთით – სირიის, მიმართულებით. თუმცა, გვერდებზე ყურებას, ალბათ ჯობია გავაგრძელოთ საუბარი – ჟენევაში, თბილისში, სოხუმში, ცხინვალში და თუ საქმეს წაადგება – მოსკოვში, ვაშინგტონსა და ბრიუსელშიც.

ხუთი წელი გავიდა მას შემდეგ, რაც საქართველოში ხელისუფლება შეიცვალა. ბევრის აზრით, ამ ცვლილებას შეეძლო, ქვეყანა დასავლური კურსიდან  გადაეხვია და რუსული გავლენისაგან დაუცველი გაეხადა. ეს ხუთი წელიწადი მთელს მსოფლიოში, მათ შორის – სამხრეთ კავკასიაშიც, რუსული “რბილი ძალის” მომძლავრებით აღინიშნა; თუმცა, ადგილობრივად ამ რბილ ძალას შეზღუდული ძალა აქვს და გამოკვეთილი გავლენის მიღწევას ვერ ახერხებს. ამ სტატიის მიზანია რუსული ძალის აქამდე არსებული მიღწევების, შეზღუდვებისა და სამომავლო საფრთხეების გაანალიზება საქართველოს პერსპექტივიდან.

რუსული რბილი ძალის შედეგები

2017 წლის მაისში საქართველომ მიიღო თავდაცვის სტრატეგიული მიმოხილვის დოკუმენტი (ინგლ. Strategic Defense Review), სადაც რუსეთის რბილი ძალა ოფიციალურად იქნა აღიარებული ქვეყნის უსაფრთხოების ძირითად საფრთხედ. სახელმწიფო სტრატეგიაში  ამის შესახებ ოფიციალურად პირველად იქნა განცხადებული, და, მაშასადამე, შეიძლება, იმ ქმედებათა შედეგად ჩაითვალოს, რასაც რუსული პროპაგანდა და რუსული გავლენა ახორციელებს უკანასკნელი რამდენიმე წლის განმავლობაში.

საქართველოში მომძლავრებული რუსული რბილი ძალის ერთ-ერთი სერიოზული გამარჯვება იყო ევროსკეპტიკური პოლიტიკური პარტიების გააქტიურება, რომლებიც, შესაძლოა, სრულად პრორუსული განწყობის ძალები არ არიან, მაგრამ მოსკოვთან მჭიდრო ურთიერთობის იდეას კი ემხრობიან. ეს, ერთი მხრივ, სრულად შეესატყვისება რუსეთის რბილი ძალის უცხოეთში სამოქმედო პოლიტიკას, რადგან  საერთაშორისო დონეზე რუსული პოლიტიკა სამიზნე ქვეყნებში არსებული ზოგი პრობლემისა თუ დაძაბულობის წარმოჩენას ისეთი გადაჭარბებით  ცდილობს, რასაც დემოკრატიისა და დასავლეთისადმი ნდობის შერყევა  შეიძლება მოჰყვეს.

2016 წლის საპარლამენტო არჩევნების დროს საქართველოში “პატრიოტთა ალიანსმა” საარჩევნო ზღვარი გადალახა, პარლამენტში ექვსი ადგილი მოიპოვა, ხოლო აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის უმაღლეს საბჭოში – ერთი ადგილი. ბევრის გასაკვირად, აჭარის უმაღლეს საბჭოში საკუთარი წარმომადგენლის გაყვანა ნინო ბურჯანაძის პარტიამ, “ერთიანმა საქართველომაც” მოახერხა. უნდა ითქვას, რომ ამ რეგიონს, ტურისტული მიმზიდველობის გარდა, საკუთარი, გამორჩეული იდენტობა აქვს, რაც, შესაძლოა, რუსული გავლენის აქ  გასაძლიერებლად ხელშემწყობი ფაქტორიც აღმოჩნდეს, თუმცა, ამ პრობლემაზე ქვემოთ უფრო დაწვრილებით ვისაუბრებთ. ლეგიტიმაციის მინიჭება იმ ანტიდასავლური პარტიებისათვის, რომლებსაც მოსკოვთან უშუალო კავშირი აქვთ, სწორედ ისაა, რისკენაც რუსეთი ასე “ოპერატიულად” მიისწრაფის ევროპასა და პოსტსაბჭოთა სივრცეში.

რუსეთის რბილი ძალის კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი და ხილული გავლენის ნიშანია მისი ანტიდასავლური, ტრადიციონალისტური და მესიანური იმიჯის დამკვიდრება საქართველოში, რასაც თან ახლავს რუსეთთან საუკუნოვანი რელიგიური და კულტურული კავშირების ხაზგასმა. ამ თვალსაზრისით, რუსული რბილი ძალის ერთ-ერთი აგენტი საქართველოს მართლმადიდებლური ეკლესიაა, რომელიც ქვეყანაში კონსერვატიზმის ფორპოსტად  რჩება და თან მოსახლეობის დიდი ნაწილის ნდობითა და მხარდაჭერით სარგებლობს. თუმცა, გავრცელებულია აზრი, რომ ეკლესიაში არსებული პროდასავლური ხაზი, ასე თუ ისე, პრორუსული მიმართულების საპირწონე ძალის როლს ასრულებს, რის წყალობითაც ხსენებული ინსტიტუცია იმაზე ნაკლებადაა რუსული გავლენისადმი მიდრეკილი, ვიდრე,  შესაძლოა, გარედან ჩანდეს.

ამას გარდა, საქართველოში ასპარეზი ჰპოვა დასავლეთის იმგვარმა აღქმამ, რომლის თანახმადაც მსოფლიოს ეს ნაწილი ზნეობრივ ხრწნას განიცდის. საქართველოში, გამოკვეთილად მასკულინური კულტურის ქვეყანაში, პუტინის, როგორც ძლიერი, გაბედული ლიდერის იმიჯი რუსეთის პოზიტიურ აღქმას უწყობს ხელს, რომელიც მას ქართული ტრადიციებისა და კულტურის უცხოური საფრთხისაგან დამცველად წარმოაჩენს.

ზემოთ მოტანილი მიღწევების მიუხედავად, იქმნება შთაბეჭდილება, რომ რუსეთის ძალისხმევა საქართველოში პრორუსულზე მეტად ანტიდასავლური განწყობების დამკვიდრებაზეა მიმართული და ამგვარად რბილი ძალა აქ პროპაგანდითა და შეზღუდული მასშტაბის ქმედებებით შემოიფარგლება, რასაც სტატიის მომდევნო ნაწილში შევეხები.

რუსული რბილი ძალის შეზღუდვები

მოსაზრება, რომ რუსეთის რბილი ძალა საწადელს აღწევს, ახალი არ არის – არც დანარჩენი მსოფლიოსთვის, არც  თვით მოსკოვისთვის. სიტყვებსა და ქმედებებს შორის სერიოზული შეუსაბამობა  მნიშვნელოვნად უშლის ხელს სამხრეთ კავკასიაში, განსაკუთრებით  კი – საქართველოში იმის დაჯერებას, რომ კრემლის ინტერესი რეგიონისადმი წრფელია და უანგარო. ამას გარდა, ეკონომიკური თუ ნორმატიული თვალსაზრისით, რუსეთი იმდენად ძლიერი სახელმწიფო არ არის, რომ დასავლეთის ალტერნატივად წარმოჩინდეს, რაც მას კიდევ უფრო ნაკლებად მიმზიდველს  ხდის.

საქართველოში რუსული რბილი ძალის ზემოქმედებისათვის უმთავრესი შემზღუდავი ფაქტორი, უპირველეს ყოვლისა, ამ ქვეყნის მიერ დღემდე წარმოებული სამხედრო ოკუპაციაა, რომელიც არღვევს საქართველოს ტერიტორიულ მთლიანობას. 2008 წლის რუსულ-ქართული ომი და მისი მძიმე მემკვიდრეობა, რომელიც საზღვრების პერმანენტულ გადმოწევაშიც ვლინდება, რუსეთს იმპერიულ სახელმწიფოდ და საქართველოს, როგორც სახელმწიფოს არსებობის საფრთხედ წარმოაჩენს, რაც შეუძლებელს ხდის მოსკოვის ქმედებები სანდოდ იქნეს მიჩნეული.

ამასთან, ქართველები რუსეთს საქართველოს ეკონომიკური განვითარების ერთ-ერთ მთავარ დაბრკოლებად აღიქვამენ, რადგან ორი მოუგვარებელი კონფლიქტი მის ფინანსურ სტაბილობას მუდმივი რისკის ქვეშ აყენებს.  მედია და პოლიტიკური პარტიები ყოველდღიურად აახლებენ რუსეთის საფრთხისშემცველ იმიჯს, რაც პრაქტიკულად აღარ ტოვებს სივრცეს მისდამი სიმპათიისათვის, ამის გამო, მოსკოვის ყველა ძალისხმევა საქართველოს მიმართ სრულიად არარელევანტური ხდება.

მეორე შეზღუდვა, რომელიც რუსული რბილი ძალის გავლენის შეკავებას იწვევს, მისი დაბალი კონკურენტუნარიანობაა. აშშ-სა თუ ევროკავშირის მიერ საქართველოში დახარჯული ფინანსური, პოლიტიკური და ინტელექტუალური რესურსები ძალიან ასიმეტრიულად გამოიყურება რუსეთის შესაბამის მცდელობებთან შედარებით. დასავლეთი საქართველოს მნიშვნელოვან მხარდაჭერას უწევს  სამოქალაქო,  პოლიტიკის, განათლების, მეცნიერებისა და კულტურის სფეროებში, რისი თქმაც რუსეთის შემთხვევაში რთულია.

როგორც ჩანს, ეს ტენდენცია გაგრძელდება და მეტადაც კი გაძლიერდება, მით უფრო, ყველა იმ შესაძლებლობის გათვალისწინებით, რომელსაც საქართველო ევროკავშირთან ასოცირების შეთანხმების მეშვეობით იღებს.  უკანასკნელ წლებში ის არასამთავრობო ორგანიზაციებიც კი ეკონომიკურად რთულ მდგომარეობაში არიან, რომლებიც   საქართველოში  კრემლის პოლიტიკის აქტიური მხარდამჭერები იყვნენ.

ამ ორგანიზაციებზე ბევრი თქმულა და დაწერილა, მაგრამ მათი ფუნქციონირებიდან რამდენიმე წლის თავზე ამ ორგანიზაციების უმრავლესობა სრულიად არაეფექტური გამოდგა – მათ ვერც საზოგადოების დამოკიდებულებებისა და შეხედულებების შეცვლა მოახერხეს და ვერც სოციალურ-პოლიტიკური წონის შეძენა. ეს ნათლად მოწმობს, რომ რუსეთი მაინც ვერ ახერხებს საზღვარგარეთ თავისი ადრეული სამოქალაქო საზოგადოების “ექსპორტს”. ეს, საბოლოო ჯამში, რუსეთს ძალზე ურთულებს შეაღწიოს ქართულ ელიტაში. თანამედროვე ქართული ელიტა უმთავრესად დასავლეთში განათლებამიღებული ახალგაზრდებისგან შედგება, რომელთაც მოსკოვის ფრთის ქვეშ ცხოვრების არც ნოსტალგია აქვთ და არც სურვილი. ამ არგუმენტის ერთ-ერთი ძირითადი ინდიკატორი კვლევებია, რომლებიც გვიჩვენებს, რომ რუსული მედიის ბოლოდროინდელი გამოცოცხლებისა და ქართულენოვანი საიტების მომრავლების მიუხედავად, ახალგაზრდა თაობაში რუსეთისდამი დამოკიდებულება მეტწილად ნეგატიურია, ან – ნეიტრალური.

 ერთადერთი კატეგორია, ვინც  რუსულმა პროპაგანდამ მის სასარგებლოდ  შეიძლება გამოიყენოს,  ხანდაზმული ადამიანებია, ვისაც რუსეთთან ენობრივი (თუმცა რუსეთიდან მომავალ ტურისტულ ნაკადთან ერთად საქართველოში რუსული ენაც ბრუნდება) და   პირადი ურთიერთობები აკავშირებს. თუმცა, ამ ასაკობრივი ჯგუფიდან რუსეთის მცდელობები  ყველასთვის სულაც არაა მისაღები. ამდენად, მომავალში რუსეთის გავლენა ამ კატეგორიაშიც კიდევ უფრო შესუსტდება, რადგან უფროსი თაობის ახალგაზრდებით ჩანაცვლება მნიშვნელოვნად შეამცირებს ქვეყანაში მის მხარდამჭერებს.

ზემოთ მოტანილი შეზღუდვების გარდა, საქართველოში და ასევე რეგიონშიც, რუსული რბილი ძალის ზეგავლენას  არსებით დაბრკოლებას უქმნის რუსეთის ეკონომიკის არასტაბილურობა და სისუსტე, რაც დასავლური ყაიდის განვითარების ალტერნატივად ვერ გამოდგება. საქართველო, სადაც სიღარიბის მაღალი პროცენტული მაჩვენებელია, ისეთი მოდელისკენ მიისწრაფის, რომელიც მის სოციალურ სიდუხჭირეს აღმოფხვრის, ხოლო ის, რომ რუსეთს, ზედმიწევნით კორუმპირებული და არაეფექტიანი სისტემის მქონე ქვეყანას, ამ მხრივ შემოსათავაზებელი არაფერი აქვს, ყველასათვის გასაგებია. უკრაინის კრიზისმა, რუსეთისათვის უხვად დაწესებული სანქციების სპექტრმა და ნავთობის ფასების ვარდნამ ეს არგუმენტი ქართულ საზოგადოებაში ხელახლა გააძლიერა.

სამომავლო საფრთხეები

ის ფაქტი, რომ საქართველომ ოფიციალურად აღიარა რუსული რბილი ძალა სერიოზულ საფრთხედ მისი უსაფრთხოებისათვის, გვაფიქრებინებს, რომ თბილისი ადგილობრივ საზოგადოებაში პოტენციური განხეთქილების ნიშნებს ხედავს, რომელთა გამოყენება რუსეთს საკუთარ ინტერესებისთვის შეუძლია.

ეთნიკური და რელიგიური უმცირესობებით დასახლებული რეგიონები შეიძლება  რუსეთის რბილი ძალისთვის ერთ-ერთი მთავარი სამიზნე ჯგუფიგახდეს. თავისი ინტერესების ამოქმედება რეგიონებში, სადაც  ცენტრის მიმართ სერიოზული უკმაყოფილება არსებობს, შეიძლება მანიპულაციის ეფექტურ ინსტრუმენტად იქცეს. 90-იანი წლების სეპარატისტულ აფხაზეთსა და სამხრეთ ოსეთში ეს უკვე ვნახეთ; ახლა უკრაინაშიც იმავე პროცესის მომსწრენი ვართ. ამ თვალსაზრისით ორი რეგიონია აღსანიშნავი: ჯავახეთი და აჭარა. პირველი რეგიონი ეთნიკური სომხებითაა დასახლებული და სომხეთის უფრო ახლოს ინტეგრირებამ  რუსულ ეკონომიკურ თუ უსაფრთხოების პროექტებში, შესაძლოა გამოძახილი ჰპოვოს ამ რეგიონში და პრორუსული განწყობები გააღვივოს. მეორე, აჭარა,  კი ის რეგიონია, რომელსაც, ასე თუ ისე, გამოკვეთილი იდენტობა და ავტონომიის ფიქტიურად შენარჩუნებული სტატუსი აქვს.

2017 წლის მარტში ბათუმის სპონტანური ძალადობრივი საპროტესტო გამოსვლები, რაც ადგილობრივ მოსახლეობაში პოლიციის მიმართ უკმაყოფილებამ გამოიწვია, იმის თვალსაჩინოება იყო, როგორი არაეფექტურია თბილისსა და ბათუმს შორის ხელისუფლების ამჟამინდელი გადანაწილება, რაც კრიზისულ ვითარებაში განსაკუთრებით საგრძნობია; აშკარად გამოჩნდა ისიც, თუ რამდენად მყიფეა, ზოგადად, ქვეყნის პოლიტიკური და ეკონომიკური სისტემა. თუმცა, აჭარის რეგიონში თურქეთის მომძლავრებული გავლენა, შესაძლოა, რუსული რბილი ძალისათვის მთავარ პრობლემად და პოტენციურ სამიზნედაც ჩაითვალოს. რეგიონის ისტორიული მეხსიერებისა თუ საგარეო აქტორების ინტერესთა გათვალისწინებით, აჭარაში საქართველოს ცენტრალურ ხელისუფლებას სიფხიზლე და, ზოგადად, აჭარის რეგიონისათვის მეტი მხარდაჭერა ჰმართებს. 

საქართველოს გარკვეულ სოციალურ ჯგუფებში მომძლავრებული ქსენოფობიური და შოვინისტური განწყობები, შესაძლოა, რუსეთისათვის კარგ ინსტრუმენტად იქცეს ქვეყანაში ანტილიბერალური და ანტიგლობალური პროპაგანდისტული ომის საწარმოებლად.

2017 წლის ივლისში მოწყობილმა “ქართველთა მარშმა” ათასობით რადიკალი ნაციონალისტი გააერთიანა ქვეყნის მასშტაბით. მეორე მხრივ, ამ გამოსვლების ორგანიზატორები თავიანთი პრორუსული განცხადებებით არიან ცნობილნი, რამაც სერიოზული ეჭვები და შეშფოთება გამოიწვია იმასთან დაკავშირებით, რომ ეს პროცესები, შესაძლოა, მოსკოვის ჩარევით და მისი მხარდაჭერით იქნა დაგეგმილი. მოსალოდნელია, რომ სოციალური სიდუხჭირისა და აღმოსავლეთის ქვეყნებიდან ტურისტების მზარდი შემოდინების ფონზე ეს განწყობებიც მომძლავრდება და პოლიტიკური დებატის სერიოზულ ნაწილად იქცევა; შესაბამისად, მთავრობას ამ ასპექტშიც სიფხზილის შენარჩუნება მოეთხოვება.

პოტენციური რისკის შემცველი კიდევ ერთი ზონა კვლავაც ქართული მართლმადიდებლური ეკლესიაა. ეგრეთ წოდებული  “ციანიდის საქმე”, რომელიც ერთ-ერთი მღვდლის მიერ პატრიაქის მდივნის მოწამვლის სავარაუდო მცდელობის გამო აღიძრა, საპატრიარქოში არსებული სიტუაციის თვალსაჩინოებაა. წინა წლებშიც გამოჩნდა, რომ ეკლესიის წიაღში სხვადასხვა ჯგუფებს შორის საკმაოდ მძაფრი კონფლიქტია და ეს ჯგუფები უკვე მომდევნო შესაძლო კათალიკოს-პატრიარქის წინაშე ცდილობენ პოზიციათა გამყარებას. ამ ეტაპზე საკმაოდ რთულია სამომავლო სურათის განჭვრეტა, მაგრამ სრულიად ნათელია, რომ დაპირისპირებული მხარეები მხარდაჭერას როგორც ქვეყნის შიგნით, ასევე მის გარეთაც ცდილობენ, რაც, საფიქრებელია,  რუსეთის გავლენას კონფლიქტის იმ მხარეზე გაზრდის, რომელიც რუსეთისადმი სიმპათიას გამოხატავს, ამიტომ ძალზე მნიშვნელოვანია, საქართველოს მთავრობამ, სამოქალაქო საზოგადოებამ და მედიამ ყურადღებით ადევნონ თვალი განვითარებულ პროცესებს, რომლებსაც შეუძლია, ქვეყანაში რადიკალურად შეცვალოს ვითარება.

დასკვნა

რუსეთის რბილი ძალა საქართველოში არსით იგივეა, რაც ნებისმიერ სხვა ქვეყანაში, მაგრამ სრულიად განსხვავებულ გარემოში უწევს მოქმედება. რუსეთის მიერ საქართველოში განხორციელებული სამხედრო ოკუპაციისა და ანტირუსული განწყობების ფართოდ გავრცელების გამო, მოსკოვს ქვეყანაში მხოლოდ მცირემასშტაბიანი მოქმედებებისთვის აქვს ასპარეზი დარჩენილი, შესაბამისად, იმ ქართველების გულსა და გონებაში შესაღწევად, ვინც რუსეთთან კავშირს პოლიტიკურ და სოციალურ დონეებზე ემხრობა, მან პრაგმატული და ტაქტიკური მიდგომა არჩია.  არავინ უარყოფს, რომ კრემლმა ამ თვალსაზრისით გარკვეულ წარმატებას მიაღწია. თუმცა, საფიქრებელია, რომ რუსულ რბილ ძალას საქართველოში ბუნდოვანი მომავალი ელის. მისი უმთავრესი სამიზნე ჯგუფის წევრთა ხანდაზმულობის გამო, რუსეთის გავლენის ზრდა მხოლოდ საშუალო- და მოკლევადიან პერსპექტივაშია მოსალოდნელი, მაგრამ გრძელვადიან პერპექტივაში, ახალი თაობისა და ელიტების ასპარეზზე გამოსვლასთან ერთად, მისი გავლენა  უფრო მეტადაც კი შეიზღუდება.

ბოლო დროს სულ უფრო ხშირად ისმის ამგვარი თეზა: „ნატო საქართველოს ტერიტორიულ მთლიანობას საფრთხეს უქმნის და ზოგადადაც, გაუგებარია, რატომ მივისწრაფვით ნატოსკენ, როდესაც მისი კარი ჩვენთვის დახურულია“; რომლის ართქმული გაგრძელებაა: „რადგან ამ საქმიდან არაფერი სახეირო არ გამოდის, ხომ არ აჯობებს, ისევ რუსეთთან გვეცადა ბედი“.
პოლიტიკოსები, ექსპერტები, საზოგადოების ნაწილი, რომლებიც ამ კითხვებს სვამენ, დისკუსიაში შედიან მეორე ნაწილთან, რომელიც სრულიად საპირისპიროს ამტკიცებს.

წარმოდგენილ სტატიაში შევეცდები გავაანალიზო ქვეყნის საგარეო ორიენტაციისა და ტერიტორიული მთლიანობის ურთიერთმიმართება, რაშიც ორი ძირითადი კითხვა დამეხმარება:

– გვაშორებს თუ გვაახლოებს დასავლეთი ტერიტორიულ მთლიანობასთან?
– რა საფასური უნდა გადავუხადოთ რუსეთს აფხაზეთისა და სამხრეთ ოსეთის სანაცვლოდ?

დასავლეთი და ტერიტორიულ მთლიანობა

დავიწყოთ იქიდან, რომ ზემოთ მოყვანილ თეზაში, რამოდენიმე უზუსტობაა დაშვებული, მათ შორის ერთ-ერთი ფრიად მნიშვნელოვანია და უნებლიე შეცდომას არ წააგავს. საქმე ის არის, რომ წლების განმავლობაში საკითხი იმგვარად იყო წარმოჩენილი, თითქოს რუსეთისათვის მეზობლების მხოლოდ ნატოში ინტეგრაციაა მიუღებელი. თუმცა ბოლოდროინდელი გამოცდილება, კერძოდ კი, რუსეთის მიერ ყირიმის ანექსია, საკითხის მხოლოდ ნატომდე დაყვანის სიმცდარეს მკაფიოდ კვეთს.
უკრაინის გარშემო შექმნილმა მდგომარეობამ აჩვენა, რომ რუსეთის „წითელი ხაზი“ ვრცელდება ევროკავშირთან ინტეგრაციაზეც. აღმოჩნდა, რომ ევროკავშირთან ასოცირებული ხელშეკრულბაც კი, შესაძლოა, რუსეთის აგრესიის წინაპირობა გახდეს (ასოცირება კი წევრობისგან ძალიან შორსაა. მაგალითად, მეზობელმა თურქეთმა ასოცირების ხელშეკრულებას 1963 წელს მოაწერა ხელი). აქედან დასკვნა: რუსეთი რეაგირებს შერჩევით, ერთ შემთხვევაში აგრესიის გამომწვევი შესაძლოა ნატოსთან დაახლოება გახდეს, მეორეში კი- ევროკავშირთან. არაა გამორიცხული, გამოიძებნოს სრულიად სხვა მიზეზიც. აქ გადამწყვეტია მიმდინარე პროცესების რუსეთისეული აღქმა, ანუ, თუ რუსეთი სტატუს კვოს ცვლილებას მის საზიანოდ, საკუთარ ინტერესებთან შეუსაბამოდ განიხილავს, მაშინ აქტიურ მოქმედებებსაც უნდა ველოდეთ.

ის, რომ თეზა სტატუს კვოსთან დაკავშირებით მართებულია, 2014 წელს საქართველოსა და ევროკაშირს შორის ასოცირების ხელშეკრულების საპასუხოდ რუსეთის მიერ სამხრეთ ოსეთთან და აფხაზეთთან გაფორმებული „ხელშეკრულებებიც“ ცხადყოფს.
შესაბამისად, რაც უფრო წარმატებული იქნება საქართველოს დასავლური გზა (განურჩევლად, ევროკავშირისკენ თუ ნატოსკენ), მით უფრო გაიზრდება საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიების დე იურე ანექსიის ალბათობაც. თუ მოვლენათა განვითარების ეს ლოგიკა მართებულია, მაშინ, სულ მცირე, დროის საშუალოვადიან მონაკვეთში საქართველოს საგარეო კურსი მას ტერიტორიული მთლიანობისგან აშორებს. თუმცა ისინი, ვინც ფაბულის პირველ ნაწილზე ამახვილებენ ყურადღებას, რატომღაც ერიდებიან საუბარს იმ საფასურის შესახებ, რომელიც საქართველომ აფხაზეთისა და სამხრეთ ოსეთის დაბრუნების პერსპექტივაში (და არა მაინცდამაინც დაბრუნებაში!) უნდა გაიღოს.

ტერიტორიული მთლიანობის რუსეთისეული საფასური

კონფლიქტების მოსაგვარებლად რუსეთის გამოყენება ახალი და ორიგინალური აზრი არაა, ის მუდმივად მუსირებდა ქართულ პოლიტიკურ, თუ საზოგადოებრივ სივრცეში. თუმცა გამოყენებული ძირითადად ისევ ეს უკანასკნელი რჩებოდა. 1993 წელს, აფხაზეთში საქართველოს დამარცხებიდან (რაც მთლად ურუსეთოდ არ მომხდარა) რამდენიმე თვის შემდეგ, ზუსტად ზემოთ მოყვანილი მოსაზრებით საქართველო დსთ-ში გაწევრიანდა. სამართლიანობა მოითხოვს, აღვნიშნოთ, რომ ამ სტრუქტურაში გაწევრიანებას შევარდნაძე-გამსახურდიას დაპირისპირება და სამოქალაქო ომიც დაედო საფუძვლად. შესაბამისად, დსთ-ში შესვლისას თბილისი შემდეგი მოტივებით ხელმძღვანელობდა: ა) პირველ ეტაპზე დეზინტეგრაციული პროცესების შეჩერება, უფრო ზუსტად კი, პირველი პრეზიდენტის მხარდამჭერთა დამარცხება უნდა მომხდარიყო; ბ) ამის შემდგომ, იმავე რუსეთის დახმარებით, ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენა.

ქვეყნის შემდგომი გახლეჩვის შეჩერება მოხერხდა, თუმცა დსთ-ში შესვლა საკმარისი არ აღმოჩნდა. აუცილებელი გახდა რუსეთის ბაზების განთავსება საქართველოში (ახალქალაქი, ბათუმი, ვაზიანი, გუდაუთა), ასევე, საქართველოს ხელისუფლება დათანხმდა ძალოვანი (თავდაცვა, უშიშროება) მინისტრების მოსკოვთან შეთანხმებით დანიშვნას.

შეიძლება ითქვას, რომ დამოუკიდებლობის მოპოვებიდან სულ რაღაც ორი წლის თავზე საქართველომ სტაბილურობასა და ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენის პერსპექტივაში სუვერენიტეტის მნიშვნელოვანი ნაწილი გაცვალა. იძულებით გაწევრიანდა რა დსთ-ში, მან დათმო საგარეო პოლიტიკის ავტონომიურობა, მეტიც, დათანხმდა რა მინისტრების გარედან დანიშვნას, საშინაო პოლიტიკასაც ვერ აწარმოებდა დამოუკიდებლად.

თუმცა ამ ყველაფერს რაიმე სახის მნიშვნელოვანი ძვრები საქართველოს ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენის კუთხით არ მოჰყოლია. ზუსტად ეს გახდა იმის მიზეზი, რომ მოგვიანებით, უკვე 90-იანი წლების ბოლოს, შევარდნაძემ მზერა ჩრდილოეთიდან ნელ-ნელა დასავლეთისკენ გადაიტანა.

ამ მოვლენების შემდგომ ბევრმა წყალმა ჩაიარა და ქართულ-რუსული ურთიერთობები ნელ-ნელა სულ უფრო უარესდებოდა. ხოლო 2008 წლის მოვლენების შედეგად, მდგომარეობა თვისობრივად შეიცვალა, რამაც კიდევ უფრო გაართულა იმ საფასურის წარმოდგენა, რაც საქართველომ რუსეთს ტერიტორიული მთლიანობისთვის უნდა გადაუხადოს. თუმცა სავარაუდო „საწყისი შენატანის“ გამოცნობა დაახლოებით მაინც შესაძლებელია: ნატოზე უარის თქმა; ევროკავშირის მიმართულებით ძალისხმევის ნელ-ნელა შენელება და, საბოლოო ჯამში, პროცესის საბოლოო შეჩერება (ამ მხრივ სამაგალითოა სომხეთის შემთხვევა); რუსეთის მიერ ინიცირებულ ინტეგრაციულ (ევრაზიული კავშირი და კოლექტიური უსაფრთხოების ხელშეკრულების ორგანიზაცია) პროექტებზე საფუძვლიანი მსჯელობის დაწყება და მათთან ეტაპობრივი მიერთება.

ანუ თბილისს მოსთხოვენ ლოიალურობის დამტკიცებას და იმგვარი გარანტიების გაცემას, რომლებიც ერთხელ და სამუდამოდ (ანდა გრძელვადიანად) უზრუნველყოფენ მის მიბმას რუსეთთან. მხოლოდ ამ ყველაფრის შემდგომაა მოსალოდნელი ტერიტორიულ მთლიანობაზე რაიმე სახის საქმიანი საუბარი. თუმცა რთულად წარმოსადგენია, რომ ცხინვალი, განსაკუთრებით კი სოხუმი, დიდი ენთუზიაზმით დაჰყვეს მოსკოვის ნებას. საბოლოო ჯამში, შესაძლოა, მივიღოთ კონფედერაციული ტიპის წარმონაქმნი, რომლის არსებობაც, თბილისის თუნდაც ერთი „არასანქცირებული“ მოძრაობის შემთხვევაში, კითხვის ნიშნის ქვეშ დადგება.

საშუალოვადიან პერსპექტივაში საქართველოს პროდასავლური კურსი ტერიტორიულ მთლიანობას მართლაც აშორებს, თუმცა სხვა არჩევანი თითქოსდა არც არის, რადგან საფასური, რომლის გადახდაზეც ჩრდილოეთიდან მიგვანიშნებენ, სხვას არაფერს, თუ არა სუვერენიტეტზე უარის თქმას ნიშნავს.

ასე რომ, ქართული საზოგადოება არჩევანის წინაშე დგას- გახდეს აფხაზეთისა და სამხრეთ ოსეთის მუდმივი მძევალი, თუ განაგრძოს სახელმწიფოს შემდგომი მშენებლობა იმის იმედით, რომ მამავალში, როდესაც შესაბამისი პოლიტიკური რეალობა გაჩნდება, ამ „შესაძლებლობის ფანჯარას“ მომზადებული დახვდება.

ზოგადად, მუდმივად რუსეთ-დასავლეთის შეპირისპირებას და ამაზე ქვეყნის ისედაც შეზღუდული ინტელექტუალური რესურსის ხარჯვას ალბათ განვითარების სხვა ასპექტებზე ფიქრი გვმართებს; ამ მიმართულებით წარმატების შემთხვევაში, საქართველოს „ფასი“- როგორც რუსეთის, ასევე დასავლეთისათვის- მნიშვნელოვნად აიწევს, რაც საბოლოო ჯამში, კონფლიქტებზეც შესაბამის ასახვას პოვებს.

„რბილი ძალა“ პოლიტიკურ მეცნიერებებში შედარებით ახალი ცნებაა და განვლილი საუკუნის 90-იან წლებში ფუძნდება სამეცნიერო ლიტერატურაში. რბილი ძალა ყველაზე მარტივად, ალბათ, შემდეგნაირად შეგვიძლია განვსაზღვროთ: სასურველი შედეგის მიღება არაძალისმიერი მეთოდების გამოყენებით. რბილი ძალის წარმატებით გამოყენების პრაქტიკას ძირითადად დასავლეთის ქვეყნებს უკავშირებენ, თუმცა ბოლო დროს ამ კონცეპტის განვითარებას სხვებიც ცდილობენ, მათ შორის რუსეთიც. 

რბილი ძალა ოკუპაციის პირობებში

რუსეთის რბილ ძალას საქართველოში ჩვენი ტერიტორიების ნაწილის ოკუპაციის პირობებში უწევს ოპერირება, რაც, ბუნებრივია, მნიშვნელოვნად ზღუდავს მას. ერთადერთი შემთხვევა, სადაც რუსეთისა და დასავლეთის რბილ ძალებს მიახლოებულ პირობებში უწევთ კონკურენცია, სერბეთია. 

თუმცა აქაც მნიშვნელოვანი განსხვავებებია, რომელთა არსებობაც რუსეთის რბილი ძალის წარმატებით განვრცობას საქართველოზე კიდევ უფრო ართულებს: ა) ბელგრადს ნატო ბომბავდა და არა ევროკავშირი;  მიუხედავად იმისა, რომ ევროკავშირის ბევრი ქვეყანა ამავე დროს არის ნატოს წევრი, მათი მონაწილეობა სამხედრო ოპერაციაში განსხვავებული იყო; ბ) ევროკავშირის ყველა ქვეყანას არ უღიარებია კოსოვოს დამოუკიდებლობა. საქართველოს შემთხვევაში კი:  აგრესორი, მისი ტერიტორიების ოკუპაციისა და ასევე რბილი ძალის გამტარებელი ერთი და იგივე სუბიექტია. 

მიუხედავად სერბეთში რუსეთისთვის თითქოსდა სახარბიელო სასტარტო პირობებისა (ისტორიული მოკავშირეობა, ერთმორწმუნეობა, ნატოს სამხედრო ოპერაცია ბელგრადის წინააღმდეგ) რუსეთისა და დასავლეთის რბილ ძალთა კონკურენცია უფრო ამ უკანასკნელის სასარგებლოდ მიმდინარეობს, რაც გამოიხატება სერბული პოლიტიკური ელიტის უფრო დიდი ნაწილის სურვილში მაქსიმალურად დაახლოვოს სერბეთი ევროკავშირს; დღის წესრიგში დგას ნატოსთან ურთიერთობების გაღრმავებაც. ეს მაგალითი ცხადჰყოფს, რომ ამ ეტაპზე ისეთ ხელსაყრელ პირობებშიც კი, როგორიც სერბეთში აქვს, რუსეთის რბილი ძალა ვერ უწევს სათანადო კონკურენციას დასავლეთისას. 

ამ მაგალითით თუ ვიმსჯელებთ, რუსეთის რბილი ძალის მიზანი – მოახერხოს ქართველთა გულებისა და გონების მოგება, რათა პირდაპირი გავლენა შეიძინოს ქვეყნის პოლიტიკურ ცხოვრებაზე, ნაკლებადაა მიღწევადი. მით უფრო, რომ იგივე სერბეთის მაგალითი იმასაც გვაჩვენებს, რომ მიმზიდველი/მისაბაძი გარე მოდელის არსებობის შემთხვევაში, ქვეყანამ  საკუთარი ტერიტორიული მთლიანობის პრინციპი შეიძლება გვერდზე გადადოს წარმატებული განვითარების  სასარგებლოდ. 

რუსეთის რბილი ძალის ინსტრუმენტები

აქ იმთავითვე უნდა აღინიშნოს, რომ რუსეთის პოლიტიკურ აზროვნებაში და არსენალში რბილი ძალის ფენომენის გაჩენა, როგორც საგარეო პოლიტიკის ქმედითი კომპონენტისა, ბოლო დროის მოვლენაა. შესაბამისად, სისტემური მიდგომის შემუშავება, მისი ინსტრუმენტების გამოკვეთა და ამოქმედება, როგორც საქართველოსთან მიმართებაში, ისე პოსტსაბჭოთა სივრცეზე მთლიანად, ფაქტობრივად, ამჟამად ხდება. 

იდეოლოგიურ–კულტურულიგანზომილება

რუსული რბილი ძალის იდეოლოგიურ-კულტურულ განზომილებას უნივერსალობის პრეტენზია გააჩნია და, შესაბამისად, იგი არ არის მხოლოდ საქართველოს მოსახლეობაზე გათვლილი. პოსტსაბჭოთა რუსეთი დიდხანს იდგა იდენტობის კრიზისის წინაშე; ბოლო წლებში დასავლეთთან მზარდი დაპირისპირების რეჟიმში, მან გამოკვეთა ის იდეოლოგიური ქვაკუთხედი, რომელსაც განსაზღვრავს ცნება ტრადიციონალიზმი. შინ თუ გარეთ პუტინი რუსეთის პოზიციონირებას ტრადიციული ღირებულებების დამცველად ახდენს, რაც გარკვეულ პოზიტიურ გამოძახილს ჰპოვებს როგორც პოსტსაბჭოთა საზოგადოებების ნაწილში, ისე დასავლეთშიც. უკვე შესაძლებელია იმის კონსტატაცია, რომ პუტინის იდეოლოგიისა და ფინანსების კომბინაციით რუსეთი წარმატებით ახერხებს ახალი მოკავშირეების შეძენას ევროპის სხვადასხვა მზარდი პოლიტიკური პარტიისა თუ საზოგადოებრივი მოძრაობის სახით; ხოლო პოსტსაბჭოთა ქვეყნებში (საქართველოს ჩათვლით) ანტიდასავლური განწყობების მატარებელი ადამიანები შეაგულიანა და მკაფიო ორიენტირიც გაუჩინა.

რელიგია

რუსეთის მართლმადიდებელი ეკლესია ტრადიციულად იდგა რუსული სახელმწიფოს სამსახურში. დღესაც, მსოფლიოს მართლმადიდებელ თემებთან კავშირების მეშვეობით, ის ხელს უწყობს რუსეთის რბილი ძალის ამოქმედებასა თუ წარმატებულობას ყველგან, სადაც კი ხელი მიუწვდება. მით უფრო, რომ პუტინისეული ტრადიციონალიზმი, არსით კი ანტილიბერალიზმი, ძალიან ახლოა რუსეთის მართლმადიდებელი ეკლესიის მეინსტრიმის შეხედულებებთან.

ცნობილია, რომ რუსეთისა და საქართველოს საპატრიარქოებს შორის კავშირი მჭიდროა. დღეს საქართველოში ყველაზე რეიტინგული ინსტიტუცია, რომელიც განიცდის რუსეთის რბილი ძალის უშუალო გავლენას, სწორედ საპატრიარქოა; თუმცა, როგორც პრაქტიკა ადასტურებს, წარმოდგენები მისი რეალური გავლენის შესახებ ერთგვარად გაზვიადებულია. 

სხვადასხვა ღია და დახურული წყაროს მონაცემების საფუძველზე შეგვიძლია ვთქვათ, რომ საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის წიაღში თანაარსებობს რამდენიმე ჯგუფი, რომელთა დამოკიდებულება რუსეთის მიმართ განსხვავებულია, რაც ამცირებს რუსეთის ეკლესიის გავლენას საქართველოს ეკლესიაზე და, შესაბამისად, მრევლზე. 

ეკონომიკურიბერკეტები

ეკონომიკა რუსეთის რბილი ძალის ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი შემადგენელია. რუსეთი წარმატებით ახერხებს სხვადასხვა ეკონომიკური ბერკეტით, ძირითადად კი ენერგორესურსებით, პარტნიორი ქვეყნების შანტაჟირებას.  საქართველოსთან მიმართებით რუსეთის ბიზნესი საკმაოდ აქტიურია საკუთრივ ქვეყნის შიგნით; ამასთანავე, ახალი ხელისუფლების ძალისხმევით რუსულ ბაზარზე ნაწილობრივ დაბრუნდა ქართული პროდუქცია და რუსეთთან მზარდი ეკონომიკური კავშირები ქართული საზოგადოების გარკვეულ ნაწილში შიშებს აღძრავს. თუმცა ახლაც რუსეთში ექსპორტს არ მიუღწევია იმ მაჩვენებლისთვის საქართველოს საგარეო ვაჭრობაში, რათა შესაძლო ემბარგომ რუსეთის მხრიდან აუნაზღაურებელი ზარალი მიაყენოს ჩვენს ეკონომიკას. ევორკავშირთან ასოცირების ხელშეკრულების ფარგლებში გაჩენილი პერსპექტივები კი საქართველოზე რუსეთის ეკონომიკურ გავლენას, სავარაუდოდ, კიდევ უფრო შეამცირებს. 

ეთნიკურიუმცირესობები

საკუთარი ინტერესების უზრუნველსაყოფად რუსეთი გეგმაზომიერად მუშაობს სპეციფიკურ რეგიონებში, სადაც არსებობს უკმაყოფილება ცენტრის მიმართ. საკმაოდ ეფექტური იყო ეს მუშაობა ჯავახეთში, რაც უკავშირდებოდა მრავალ ფაქტორს, მათ შორის რეგიონში რუსეთის სამხედრო ბაზის ყოფნას. ბოლო წლებში საქართველოს ხელისუფლების მიერ სხვადასხვა ინფრასტრუქტურული და საგანმანათლებლო პროექტის განხორციელების ფონზე, ამ გავლენის კლება შეინიშნება. იმავდროულად ანგარიშგასაწევია ის ფაქტი, რომ მეზობელი სომხეთი უფრო ღრმა ინტეგრაციის გზით მიდის რუსეთთან, რაც ადგილობრივი მოსახლეობის გარკვეულ სეგმენტზე ახდენს შესაბამის გავლენას. 

პოლიტიკურიპარტიები, მედია, არასამთავრობოორგანიზაციები

2012 წლის საპარლამენტო არჩევნების შედეგად ახალი ხელისუფლების მოსვლამ და რეპრესიულ მეთოდებზე უარის თქმამ ხელი შეუწყო იმ პოლიტიკური პარტიების, მედიასაშუალებებისა და არასამთავრობო ორგანიზაციების გააქტიურებას, რომლებიც პრორუსული ორიენტაციის მატარებლებადაა მიჩნეული. საზოგადოების ნაწილში მათმა გააქტიურებამ გადამეტებული შფოთვა გამოიწვია. როგორც ზემოთ აღვნიშნეთ, რუსეთის რბილი ძალა საქართველოში ბევრი ობიექტური ფაქტორით არის შეზღუდული, რომელთაგან უმთავრესი დასავლურ მოდელთან შედარებით რუსული მოდელის არაკონკურენტუნარიანობაა. ამის მიზეზები კი, მათ შორის, საკუთრივ რუსეთში პოლიტიკური პარტიების სისუსტე, სახელმწიფოს მიერ მკაცრად კონტროლირებადი მედია და ნაკლებად განვითარებული, მუდმივი რეპრესიების რეჟიმში მყოფი არასამთავრობო ორგანიზაციებია. პრინციპულად შეუძლებელია სხვა ქვეყანაში განავითარო ის ინსტიტუტები, რომლებიც შენთან განიცდიან კრიზისს და, შესაბამისად, აღნიშნული აქტორების გავლენა საქართველოს პოლიტიკურ ცხოვრებაზე იმთავითვე ლიმიტირებულია.

დასკვნა

რუსეთის რბილი ძალის პოტენციალი საქართველოში შეზღუდულია; მას უწევს, ერთი მხრივ, დასავლეთის რბილ ძალასთან კონკურენცია, ხოლო მეორე მხრივ – მასპინძელი ქვეყნის ტერიტორიის ნაწილების ოკუპაციისა და მასთან ხანგრძლივი პოლიტიკური კონფრონტაციის პირობებში ფუნქციონირება. ეს კი გვაფიქრებინებს, რომ არსებულ რეალიებში მას არ ძალუძს გარდატეხის შეტანა საქართველოს მოსახლეობის განწყობებსა და ორიენტაციაში.