Civicidea

საქართველოს სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურმა 16 დეკემბერს გამოაქვეყნა განცხადება ამერიკის შეერთებული შტატების სახელმწიფო დეპარტამენტის ანგარიშზე „კონტრტერორიზმის საკითხებში 2023 წლის საქმიანობის შეჯამება“. სუს-ის განცხადების მიხედვით, ამ სფეროში ქართული მხარის საქმიანობა შეფასდა, როგორც პროდუქტიული და მრავალმხრივ ეფექტური.

თუმცა, სუს-ს გამორჩა საზოგადოებისთვის ეცნობებინა იმ სერიოზული პრობლემებისა და ხარვეზების შესახებ, რომელზეც ამ ანგარიშშია საუბარი, განსაკუთრებით რუსეთთან საზღვრის მონაკვეთზე. ასევე, არ აღუნიშნავს ის ფაქტი, რომ მხოლოდ აშშ-სთან და ჩვენს დასავლელ პარტნიორებთან თანამშრომლობით და მათი დახმარებით არის შესაძლებელი ამ პრობლემების გამოსწორება და ქვეყნის საზღვრების ეფექტური დაცვა.

1. მნიშვნელოვანია აღინიშნოს, რომ ანგარიში 2023 წლის საქმიანობის შეჯამებას შეეხება და არაფერი აქვს საერთო ქვეყანაში 2024 წლის განმავლობაში განვითარებულ პოლიტიკურ კრიზისთან ან სახელმწიფო ინსტიტუტების ეროზიასთან.
2. აშშ-ს სახელმწიფო დეპარტამენტმა საქართველოს მიერ წარმატებით შესრულებული ცალკეული ამოცანების პარალელურად, ხაზი გაუსვა ქვეყნის საზღვრებზე რესურსების ნაკლებობას, რომელთა აღმოსაფხვრელად დახმარებისთვის საქართველომ სწორედ აშშ-ს მიმართა.
3. პრობლემები, რომელიც 2023 წლის ანგარიშშია ასახული ფუნდამენტური ხასიათისაა, საზღვრების ეფექტურ კონტროლს ეხება და პარტნიორების მხარდაჭერასა და დიდ ძალისხმევას მოითხოვს. კერძოდ,
   a. აეროპორტებისათვის თვალის სკანერები;
   b. საპატრულო ნავებისთვის ძრავები;
   c. სწრაფი რეაგირების ჯგუფებისთვის განკუთვნილი სპეციალური აღჭურვილობა.
4. ანგარიშში აღნიშნულია საქართველოს საზღვრების 10 ფორპოსტის სავალალო მდგომარეობა, რომლის პერსონალს უმძიმესი სამუშაო და საცხოვრებელი პირობები აქვთ.
5. განსაკუთრებით საგანგაშოა ანგარიშის ის ნაწილები, სადაც საუბარია რუსეთთან საქართველოს ჩრდილოეთ საზღვარზე. მაღალმთიან ადგილებზე არსებულ სასაზღვრო პუნქტებზე ზამთრის თვეების განმავლობაში პერსონალი რთული პირობების გამო ვერ მუშაობს. შესაბამისად, აღნიშნული სექციების მონიტორინგისთვის სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახური პატრულირებისთვის დაბლობში არსებულ პოსტებს იყენებს და ეყრდნობა მხოლოდ დაზვერვის მონაცემებს.
6. ანგარიშის მიხედვით, იგეგმება ახალი ფორპოსტების შექმნა, რომლებიც სასაზღვრო პოლიციის ოპერაციულ შესაძლებლობებს მთელი წლის განმავლობაში საგრძნობლად გააუმჯობესებს, რაც აშშ-თან მჭიდრო თანამშრომლობით არის შესაძლებელი.

“უხილავმა ხელმა” მორიგ ჯერზე, ზუსტად ისევე უკანონოდ დანიშნა საპრეზიდენტო არჩევნები, როგორც საკონსტიტუციოს გადაწყვეტილებამდე პარლამენტის სხდომა.

14 დეკემბერს პრეზიდენტის არჩევა არის არაკონსტიტუციური და უკანონო!  

პრობლემა არ არის მხოლოდ ის, რომ მას არალეგიტიმური პარლამენტი ირჩევს, მას ამძიმებს თავად არჩევნების ჩატარების კანონსაწინააღმდეგო პროცედურა და ვადები.

საქართველოს კონსტიტუცია (მუხლი 50) ადგენს, რომ „საქართველოს პრეზიდენტს 5 წლის ვადით, დებატების გარეშე, ღია კენჭისყრით ირჩევს საარჩევნო კოლეგია. ხოლო „პრეზიდენტის არჩევის წესი და პირობები განისაზღვრება ორგანული კანონით“. ორგანული კანონის ქვეშ, იგულისხმება „საქართველოს ორგანული კანონი „საქართველოს საარჩევნო კოდექსი“.  პრეზიდენტის არჩევის წესს განსაზღვრავს კოდექსის XI თავი: “საქართველოს პრეზიდენტის არჩევნები“. კერძოდ, კანონი ადგენს, რომ პრეზიდენტის არჩევნები უნდა ჩატარდეს ახალარჩეული პარლამენტის პირველი სხდომის ჩატარებიდან 45 დღის ვადაში. თუ გავითვალისწინებთ იმ გარემოებას, რომ ახალარჩეული პარლამენტის პირველი სხდომა ჩატარდა მიმდინარე წლის 25 ნოემბერს, პრეზიდენტის არჩევის კონსტიტუციური ვადა იყო 2025 წლის 9 იანვარი. ამ ვადის გადაცილება არ შეიძლება. პარლამენტმა პრეზიდენტის არჩევნები 14 დეკემბერს დანიშნა.

დიახ, არჩევის ვადების შემცირება თეორიულად შესაძლებელია, მაგრამ ეს ისე უნდა მოხდეს, რომ არ დაირღვეს საარჩევნო კოდექსით დადგენილი არჩევნების პროცედურები და ვადები. მაგალითად, საარჩევნო კოდექსი ადგენს, რომ „პრეზიდენტობის კანდიდატის წარდგენის უფლება აქვს საარჩევნო კოლეგიის არანაკლებ 30 წევრს“ (მუხლი 97), და „პრეზიდენტობის კანდიდატის წარდგენის მიზნით საარჩევნო კოლეგიის არანაკლებ 30-მა წევრმა საარჩევნო კოლეგიის შემადგენლობის დამტკიცების შემდეგ, მაგრამ არჩევნების დღემდე არაუგვიანეს 30-ე დღისა, განცხადებით უნდა მიმართოს ცესკოს“ (მუხლი 97). ანუ მხოლოდ „კოლეგიის შემადგენლობის დამტკიცების შემდეგ“, კოლეგიის 30 წევრს შეუძლია კანდიდატის წარდგენა.

რა მოხდა სინამდვილეში:

1. უკანონობა რომელსაც 14 დეკემბერს საქართველოს პარლემენტი ჩაიდენს კონსტიტუციის და კანონის მოთხოვნების საწინააღმდეგოდ არის არჩევნების დანიშვნის ვადის დარღვევა – პრეზიდენტობის კანდიდატის წარდგენა დასაშვებია არჩევნებამდე არაუგვიანეს 30-ე დღისა, ერთმნიშვნელოვნად ამბობს კანონი.

14 დეკემბრიდან უკან რომ გადმოვთვალოთ, კანდიდატის წარდგენის ბოლო ვადა 15 ნოემბერს გამოდის, ანუ მაშინ როდესაც. პარლამენტის არჩევნების შემაჯამებელი ოქმი ჯერ გამოქვეყნებულიც არ აქვს ცესკოს! (16 ნოემბერს გამოქვეყნეს)

აქვე უნდა განიმარტოს, რომ საარჩევნო კოდექსი იცნობს “გამონაკლის შემთხვევაში, თუ შეუძლებელი გახდა ამ კანონით დადგენილი გარკვეული მოთხოვნების შესრულება/ვადების დაცვა,” ცესკოს უფლებას “დადგენილებით განსაზღვროს ჩასატარებელი არჩევნების/გასამართი კენჭისყრის საარჩევნო ღონისძიებები და ვადები”. (მუხლი 14.1.გ)

თუმცა მნიშვნელოვანია პირობა რომელსაც კანონი აყენებს მხოლოდ “გამონაკლის შემთხვევაში“ და რაც მთავარია, თუ „შეუძლებელი გახდა ამ კანონით დადგენილი გარკვეული მოთხოვნების შესრულება/ვადების დაცვა“. შესაბამისად, კანონის ასეთი ჩანაწერი აუცილებლად გულისხმობს ამ გარემოებების აღწერას და დასაბუთებას. ნებისმიერი მსგავსი გადაწყვეტილება დეტალურად უნდა ხსნიდეს და განმარტავდეს გარემოებას, რაც ვადების დაცვას შეუძლებელს გახდიდა. ბუნებრივია, მსგავსი ახსნა და გარემოებების განმარტება დოკუმენტებში არ არსებობს.

2. ცესკომ საარჩევნო კოლეგია დაამტკიცა განკარგულებით 2024 წლის 2 დეკემბერს. ანუ, მხოლოდ 2 დეკემბრის შემდეგ იყო შესაძლებელი პრეზიდენტობის კანდიდატის წარდგენა და არა 27 ნოემბერს, როგორც ეს მოხდა.  მეტიც, ცესკოს გვერდზე წარდგინების ტექსტი საერთოდ არ იძებნება. გამოქვეყნებულია „ცნობა“ საქართველოს პრეზიდენტის 2024 წლის 14 დეკემბრის არჩევნებისთვის პრეზიდენტობის კანდიდატად რეგისტრირებული პირის შესახებ“ და ეს ცნობა არ შეიცავს არავითარ რეკვიზიტს, „ბლანკს“, ან წარმდგენი 30 პირის ხელმოწერებს.

რეალურად, “უხილავმა ხელმა” მორიგ ჯერზე, ზუსტად ისევე უკანონოდ დანიშნა საპრეზიდენტო არჩევნები, როგორც საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილებამდე პარლამენტის სხდომა.